شناسایی و مقایسه معیارهای اکتشافی کانسارهای طلای ساری‌ گونی، مس- طلای دالی و طلای زرشوران واقع در کوه‌ زاد زاگرس

زمین شناسی اقتصادی

دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 38، 1402، صفحه 25-51   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2023.82365.1078

نویسندگان

پویا اسدی هارونی^{* 1}؛ امید اصغری²؛ میرصالح میرمحمدی²؛ هوشنگ اسدی هارونی³

¹کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشیار، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استادیار، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

ایالت متالوژنی زاگرس دارای کانسارهای مهمی نظیر طلای ساری‌گونی، مس- طلا دالی و طلای زرشوران می‌باشد. در پژوهش پیش‌رو جهت شناسایی معیارهای اکتشافی این سه کانسار، از نقشه­های زمین­شناس، مطالعات دور‌سنجی، ژئوشیمیایی، ژئوفیزیکی، کانی­ شناسی، سنگ­ شناسی، سیالات درگیر و سن­ سنجی استفاده شده ­است. کانی­‌سازی در ساری­ گونی از نوع اپی­ترمال سولفید پایین می‌باشد که حدود 11 میلیون سال پیش (میوسن پایینی)  در ارتباط با ماگمای آلکالن و سنگ‌های برشی دگرسان ­شده داسیت پورفیری شکل گرفته ‌است. کانی­ سازی در کانسار دالی از نوع مس- طلا پورفیری  با سنگ میزبان دیوریتی بوده، که حدود 21 میلیون سال پیش (میوسن پسین) در رابطه با یک ماگمای کالک­آلکالن شکل گرفت. کانی ­سازی در زرشوران، از نوع کارلین با سنگ میزبان کربناته می‌باشد، که حدود 14 میلیون سال پیش (میوسن میانی)  در ارتباط با یک ماگمای آلکالن تشکیل شده­‌است. کانی ­سازی در کانسارهای ساری­ گونی و زرشوران به ­رغم سنگ میزبان متفاوت، دارای معیارهای اکتشافی مشابهی بوده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ماگماتیسم آلکالن میوسن، شکل ­گیری کانی­سازی در اعماق بیش از 300 متر، ساختارهای با روند شمال‌- شرق، پاراژنز عناصر طلا، آرسنیک، آنتیموان، اکسید­های آهن نوع هماتیتی و جاروسیتی، بافت خلل و فرج­دار، برشی و  دگرسانی‌های سیلیسی و فیلیک میزبان کانی ­سازی اشاره کرد. از جمله معیارهای اکتشاف دالی نیز می­ توان به ماگماتیسم دیوریتی کالک­آلکالن میوسن، شکل‌گیری کانی‌سازی در اعماق بیش از 500 متر، دگرسانی پتاسیک و سیلیسی میزبان کانی ­سازی، حضور کانی اسپکیولاریت،  ساختارهای با روند شمال ­شرق و آنومالی بالای مغناطیسی در رابطه با دگرسانی پتاسیک اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

کانی‌ سازی طلا؛ ساری‌ گونی؛ زرشوران؛ دالی؛ معیار اکتشافی

مراجع

Alavi, M., 1994. Tectonic of the Zagros orogenic belt of Iran: new data and interpretations. Tectonophysics, 229 (3-4): 211-238. https://doi.org/10.1016/0040-1951(94)90030-2

Asadi, H. H. and Hale, M., 1999. Integrated analysis of aeromagnetic, Landsat TM and mineral occurrence data for epithermal gold exploration in northwest Iran. Proceedings of the 13th International Conference on Applied Geologic Remote Sensing, Vancouver, British Colombia, Canada.

Asadi, H.H., 2000. The Zarshuran Gold deposit model applied in a mineral exploration GIS in Iran, Ph.D. Thesis, Delft University, Delft, The Netherland, 172 pp. Retrieved August 16, 2023 from http://resolver.tudelft.nl/uuid:2c1c4bb4-8403-4d93-8f49-705b0b9f4482

Asadi, H.H., Voncken, J.H.L. and Hale, M., 1999. Invisible gold at Zarshuran, Iran. Economic Geology, 94(8) :1367-1374. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.94.8.1367

Asadi, H.H., Voncken, J.H.L., Kühnel, R.A. and Hale, M., 2000. Petrography, mineralogy and geochemistry of the Zarshuran Carlin-like gold deposit, NW Iran. Mineralium Deposita, Springer, 35: 656-671. http://doi.org/10.1007/s001260050269

Asadi, H.H., 2008. Final exploration report at Dalli Cu-Au deposit, Dorsa Mining Company, (open file report), 154 p (in Persian).

Asadi, H.H., Voncken, J.H.L. and Hale, M., 2001. Sulphosalts at the Zarshuran Carlinlike gold deposit, northwest Iran, implications for gold mineralization. Transaction of Institution of Mining and Metallurgy (Section B). 110 (1): 24-32.  http://doi.org/10.1179/aes.2001.110.1.24

Ayati, F., Yavuz, F., Asadi, H.H., Richards, L., and Jourdan, F., 2012. Petrology and geochemistry of calc-alkaline volcanic and subvolcanic rocks, Dalli porphyry copper–gold deposit, Markazi Province, Iran. International Geology Review, 55 (2): 158-184. http://doi.org/10.1080/00206814.2012.689640   

Daeijavad, H.A., Asadi H.H., Mokhtari A.R., 2020. Identification and application of a Carlin-type gold mineral system for exploration targeting in the Takab geothermal basin, NW Iran. Ore Geology Reviews, 121: 103494. http://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2020.103494

Daliran, F., Hofstra. A., Walther, J. and Topa D., 2018. Ore Genesis Constraints on the Agdarreh and Zarshuran Carlin-Style Gold Deposits in the Takab Region of Northwestern Iran. In John L.Muntean (Editor), Diversity in Carlin-Style Gold Deposits, Society of Economic Geologists, United states of America, pp. 299-333. http://doi.org/10.5382/rev.20.09

Fatehi, M., Asadi H.H. and Morshedy A.H., 2020.  3D Design of Optimum Complementary Boreholes by Integrated Analysis of Various Exploratory Data Using a Sequential-MADM Approach. Natural Resources Research, 29 (2):1-21. http://doi.org/10.1007/s11053-019-09484-7

Fatehi, M. and Asadi, H.H., 2019. Geophysical signatures of gold rich porphyry copper deposits: A case study at the Dalli Cu-Au porphyry deposit. Journal of Economic Geology, 10 (2): 639-675 (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/econg.v10i2.69539  

Hezarkhani, A. and Williams-Jones, A.E., 1998. Controls of alteration and mineralization in the Sungun porphyry copper deposit, Iran; evidence from fluid inclusions and stable isotopes. Economic Geology, 93 (5): 651- 670. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.93.5.651

Jackson, S., Casley, Z. and Bertoli, O., 2006. Estimation of gold resources at the Sari Gunay gold deposit, Kordestan province, northwest Iran (Technical Report). Rio Tinto Mining and Exploration Limited Company (Iran branch), Tehran, 104 pp.

Mehrabi, B., Yardley, B.W.D. and Cann, J.R., 1999. Sediment-hosted disseminated gold mineralization at Zarshuran, NW Iran. Mineralium Deposita, 34: 673– 696. http://doi.org/10.1007/s001260050227

Richards, J.P., 2003. Sari Gunay Gold Project: 40Ar/39Ar Geochronology, Kordestan province, northwest Iran (Technical Report). Rio Tinto Mining and Exploration Limited Company (Iran branch), Tehran, 87 pp.

Richards, J.P., Wilkinson, D.  and Ullrich, T., 2006. Geology of the Sari Gunay Epithermal Gold Deposit, Northwest Iran. Economic Geologists, 101(8): 1455–1496. http://doi.org/10.2113/gsecongeo.101.8.1455

Richards, J.P.  and Sholeh, A., 2016. The Tethyan tectonic history and Cu-Au metallogeny of Iran. In: Richards, J.P.(Ed.), Tectonics and Metallogeny of the Tethyan Orogenic Belt: Society of Economic Geologists Special Publication, 19: 193–212. Retrieved June 13, 2023 from https://www.researchgate.net/publication/308397702_The_Tethyan_Tectonic_History_and_Cu-Au_Metallogeny_of_Iran_SEG_Special_Publication_19

Schroder, J.W., 1944. Essai sur la structure de 1'Iran. Eclogae Geologicae Helvetiae., 37(1):37-81. Retrieved August 16, 2023 from https://archive-ouverte.unige.ch/unige:154757

Shahabpour, J., 1994. Post mineralization breccia dike from the Sar Cheshmeh porphyry copper deposits, Kerman, Iran. Exploration and Mining Geology, 3(1): 39-43. Retrieved August 16, 2023 from https://sciexplore.ir/Documents/Details/989-529-680-812

Heshmatnia, S.H., Tale-Fazel, E. and Oroji, A., 2022. The role of sulfidation of Fe-carbonate rocks in increasing gold contents at the Zarshuran deposit (northern Takab), Takab-Angouran metallogenic district. Journal of Economic Geology, 14(4): 89–114. (In Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/ECONG.2022.75417.1042

Talesh-Hosseini S., Asghari O. and Asadi H.H., 2020. Multivariate anomaly modeling of primary geochemical halos by U-spatial statistic algorithm development: A case study from the Sari Gunay epithermal gold deposit, Iran, Ore Geology Reviews, 127: 103845. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2020.103845

Wilkinson, L.D., 2005. Geology and mineralization of the Sari Gunay gold deposit, Kordestan province, northwest Iran (Technical Report). Rio Tinto Mining and Exploration Limited Company (Iran branch), Tehran, 165 pp.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for Names of Rock-Forming Minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371