تحلیل تحقق‌پذیری برنامه‌های راهبردی در شهرهای ایران با تأکید بر شهر شهرکرد

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 8، دوره 21، شماره 4 - شماره پیاپی 45، دی 1402، صفحه 231-251   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.83725.1312

نویسندگان

گشتاسب کیانی¹؛ کوروش افضلی^{* 2}؛ کرامت اله زیاری³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمان،ایران

²استادیار گروه شهرسازی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمان،ایران

³استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران،ایران

چکیده

هدف از طرح مسئله مدنظر دستیابی به برنامه‌ای است که بتواند مسائل شهر شهرکرد را در سطوح فراملی، ملی، منطقه‌ای و محلی تشخیص دهد و براساس آن هدف‌های لازم را تدوین کند. روش تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت ازجمله تحقیقات ترکیبی (کمی-کیفی) و به لحاظ هدف ازجمله تحقیقات کاربردی به شمار می‌آید. در این رویکرد ابتدا با استفاده از نرم‌افزار تحلیلی MAXQDA کدهای فرعی، محوری و گزینشی برای شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری استخراج شدند؛ به این صورت که برای مشخص شدن تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری در مقیاس جهانی، ابتدا منابع مختلف اعم از کتاب‌ها، مقالات، گزارش‌ها، طرح‌های مختلف توسعه شهری مطالعه شد. سپس با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA به کدگذاری مطالب اقدام شد. در ادامه برای اولویت‌بندی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره تاپسیس استفاده شد. بررسی یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با بررسی ادبیات تخصصی پژوهش مشخص شد، موارد مختلفی بر فقدان تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری تأثیرگذارند. در بسیاری از تحقیقات مکانیسم‌های متفاوتی بر تحقق نیافتن تأثیر داشته‌اند؛ بنابراین وجه مشترک اغلب این تحقیقات، تأکید بر الزامات ساختاری در مقیاس‌های ملی و منطقه‌ای بوده است که بیشتر منطبق بر الگوی مدیریت متمرکز و بخشی است. علاوه بر این، ابعاد فضایی در حوزه انسانی و طبیعی بر وضعیت تحقق‌پذیری تأثیرگذار است. این تأثیر به‌ تبع شرایط حاکم بر محدوده‌های مختلف، گاهی موجب تأثیر منفی بر وضعیت تحقق‌پذیری می‌شود و در برخی موارد نیز تأثیر مثبت دارد.
 

کلیدواژه‌ها

طرح‌های توسعه شهری؛ برنامه‌ریزی راهبردی؛ فرهنگ شهرسازی؛ تحقق‌پذیری؛ شهر شهرکرد

مراجع

1. خزایی، م.، و ساسان‌پور، ف. (1401) بررسی فرایند کاربست توسعة راهبردیِ شهر ملارد با استفاده از مدل Meta SWOT. مجله آمایش سرزمین، 14(1).
2. خستو، م. (1399). تأثیر شکل شهر بر فرهنگ: رویکردی تار یخی. فصلنامه علمی–پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 11.
3. رضایی، ف.، توکلی‌نیا، ج.، و صرافی، م. (1400) بررسی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری (نمونه موردی: کلان‌شهر تهران). نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 25(77).
4. رهنما، م. ر. (1387). پژوهش پیرامون تحقق طرح‌های تفصیلی شهری با تأکید بر کاربری آموزشی، بهداشتی و درمانی. مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد.
5. رضایی، ن..، ماجدی، ح.، زرآبادی، ز.، و ذبیحی، ح. (1397). تبیین نقش عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9(34).
6. کیانی، گ.، افضلی، ک.، و زیاری، ک. (1400). مدل ارزیابی تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی راهبردی در شهرسازی ایران، نجف‌آباد. مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، 10(39).
7. گرجی‌پور، ف. (1399). چشم‌اندازسازی مشارکتی در فرایند راهبرد توسعة شهری (CDS) شهر گچساران تا سال 1406. رهیافتی در مدیریت بازرگانی، (2).
8. ماجدی، ح. (1391). نظریه‌های ساختاری–راهبردی شهری و ناحیه‌ای. تهران: دانشگاه آزاد - علوم تحقیقات.
9. مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. (1391). شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی طرح جامع تهران، نشریه دانش شهر، (112).
10. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری کشور. (1398). طرح آمایش استان چهارمحال و بختیاری.
11. مهندسین مشاور شارمند. (1391). شیوه‌های تحقق طرح‌های توسعۀ شهری، جلد اول تا سوم، بررسی تجارب تهیه و اجرای طرح‌های توسعۀ شهری در ایران (چاپ دوم). تهران: انتشارات مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهری.
12. Bryson, J. M. (2018). Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations: A Guide to Strengthening and Sustaining Organizational Achievement. jossey-bass (third edit, Vol. 34). san francisco: jossey-bass. https://doi.org/10.1037/027983
13. Bryson, J. M., Edwards, L. H., & Van Slyke, D. M. (2018). Getting strategic about strategic planning research. Public Management Review. Routledge. https://doi.org/10.1080/14719037.2017.1285111
14. Burt, G., & Nair, A. K. (2020). Rigidities of imagination in scenario planning: Strategic foresight through ‘Unlearning’. Technological Forecasting and Social Change, 153, 119927.
15. Globocnik, D., Faullant, R., & Parastuty, Z. (2020). Bridging strategic planning and business model management–A formal control framework to manage business model portfolios and dynamics. European Management Journal, 38(2), 231-243.
16. Guevara, E., Babonneau, F., Homem-de-Mello, T., & Moret, S. (2020). A machine learning and distributionally robust optimization framework for strategic energy planning under uncertainty. Applied Energy, 271, 115005.
17. Hermanson, D. R., Tompkins, J. G., Veliyath, R., & Ye, Z. S. (2020). Strategic planning committees on US public company boards: Axiomatic or paradoxical?. Long Range Planning, 101967.
18. Hersperger, A. M., Bürgi, M., Wende, W., Bacău, S., & Grădinaru, S. R. (2020). Does landscape play a role in strategic spatial planning of European urban regions?. Landscape and Urban Planning, 194, 103702.
19. Iwaniec, D. M., Cook, E. M., Davidson, M. J., Berbés-Blázquez, M., & Grimm, N. B. (2020). Integrating existing climate adaptation planning into future visions: A strategic scenario for the central Arizona–Phoenix region. Landscape and Urban Planning, 200, 103820.
20. Jaeckel, A. (2020). Strategic environmental planning for deep seabed mining in the area. Marine Policy, 114, 103423.
21. Khatib, M., & Farahanynia, M. (2020). Planning conditions (strategic planning, task repetition, and joint planning), cognitive task complexity, and task type: Effects on L2 oral performance. System, 93, 102297.
22. Malik, M. Z., Kumar, M., Soomro, A. M., Baloch, M. H., Gul, M., Farhan, M., & Kaloi, G. S. (2020). Strategic planning of renewable distributed generation in radial distribution system using advanced MOPSO method. Energy Reports, 6, 2872-2886.
23. McFarlane, C., 2011, Assemblage and critical urbanism. City 15.2, 204–24. TRETTER, ELIOT M., 2012, Contesting Sustainability: ‘SMART Growth’ and the Redevelopment of Austin’s Eastside, International Journal of Urban and Regional Research, Volume 37.1, pp. 297–310
24. Minuchin, L (2012). A lineal city in the Pampas polities. Materialization and revolution in Wladimiro Acosta’s vision for Buenos Aires Antipode 44(4), 911-931.
25. Ojha, D., Patel, P. C., & Sridharan, S. V. (2020). Dynamic strategic planning and firm competitive performance: A conceptualization and an empirical test. International Journal of Production Economics, 222, 107509.
26. Pakzad, J, (2010), Theoretical Basis and Urban Design Process. Shahidi Publishing House, Third Edition.
27. Pakzad, Jahanshah (2016) Theoretical Foundations and Urban Design Process, Ministry of Housingand Urban Development, Tehran
28. Syreyshchikova, N. V., Pimenov, D. Y., Mikolajczyk, T., & Moldovan, L. (2020). Development of a Risk Management Technique in Strategic Planning of Universities. Case study of a Polytechnical Institute. Procedia Manufacturing, 46, 256-262.
29. Tripodi, T., Fellin, P. & Epstein I. (1971). Social Program Evaluation: Guidelines for Health, Education, and Welfare Administrators, F. E. Peacock Publishers.
30. Tang, P., He, F., Lin, X., & Li, M. (2020). Online-to-offline mobile charging system for electric vehicles: Strategic planning and online operation. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 87, 102522.
31. Thaler, T., Nordbeck, R., Löschner, L., & Seher, W. (2020). Coopßeration in flood risk management: understanding the role of strategic planning in two Austrian policy instruments. Environmental Science & Policy, 114, 170-177.
32. Zhao, H. & Xiuhua, Sh. (2021). Study on the Development Strategy of Tourism City Planning in Harbin under the Background of New Urbanization. IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 787 012055, pp. 1-5.
33. Zhu, Qian (2013). Master plan, plan adjustment and urban development reality under China’s market transition: A case study of Nanjing. Cities, 30, 77-88.