الگوی سازگاری معیشت جوامع روستایی ایران در مواجه با تغییرات اقلیمی

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 شهریور 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.83326.1392

نویسندگان

علی مختاری کرچگانی^{* 1}؛ علی خدادادی²؛ Morteza Tavakoli³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس تهران

²دانشجوی دکتری

³Department of Geograply, Faculty of Humanities, Tehran. Tarbiat modares university

چکیده

امروزه معیشت روستائیان به‌شدت با تغییرات اقلیمی گره‌خورده؛ بطوریکه با افزایش این تغییرات وضعیت پایداری معیشتی آنان با بحران مواجه است. این مسأله نشان از چگونگی الگوی سازگاری این جوامع در برخورد با این تغییرات خواهد بود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر شناسایی الگوی سازگاری معیشت جوامع روستایی ایران در مواجه با تغییرات اقلیمی است. روش مطالعه در زمره مطالعات کاربردی است، که از نظر هدف توصیفی– تبیینی، در یک رویکرد کیفی و کمی صورت پذیرفته است. این تحقیق از روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند بوده، و برای گردآوری داده‌های ثانویه از روش اسنادی و داده‌های اولیه از روش میدانی(پرسشنامه کیو) استفاده ‌شده. جامعه مورد مطالعه شامل خبرگان می‌باشد؛ پرسشنامه‌ها به صورت الکترونیکی، برای 20 نفر از کارشناسان (جامعه دانشگاهی) ارسال گردید. جهت تجزیه ‌و تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده از روش تحلیل عاملی کیو استفاده‌ شده. نتایج پژوهش حاکی از آن است که الگوی پایین به بالا به‌عنوان راهبرد محوری در سازگاری معیشتی جوامع روستایی در برابر تغییرات اقلیمی خواهد بود. از سویی دو عامل "سازگاری زیست‌محیطی" با امتیاز 34.37 و "سازگاری اجتماعی" با امتیاز 23.8 به عنوان مهمترین راهبردها معیشتی برای جوامع روستایی ایران شناخته شدند. که این الگوی سازگاری می‌تواند در قالب برنامه‌های اجرایی همچون: آموزش الگوی‌های رفتاری سازگار؛ ارتقاء پشتیبانی اجتماعی؛ شیوه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و اشتراک‌گذاری دانش بومی جوامع روستایی در مواجه با تغییرات اقلیمی محقق گردد. همچنین، برای پایداری معیشت روستائیان در مواجه با رویدادهای اقلیمی، نهادهای داخلی و خارجی می‌توانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانش بومی به سیاست‌های سازگاری دست پیدا کنند.

کلیدواژه‌ها

الگوی سازگاری؛ معیشت جوامع روستایی؛ تغییرات اقلیمی؛ رویکردها

مراجع