نقد نظری و روش‌شناختی پژوهش‌های مرتبط با شهر خلاق

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 شهریور 1402

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2023.82710.1317

نویسندگان

باقر فتوحی مهربانی¹؛ کرامت الله زیاری^{* 2}؛ سعید زنگنه²؛ احمد پوراحمد²

¹گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران

²دانشگاه تهران

چکیده

مفهوم شهر خلاق در کشور ما متناسب با روند جهانی در جامعه دانشگاهی و سیاست‌گذاری مورد استقبال واقع شده است. ولی باگذشت بیش یک دهه از ورود این مفهوم، هنوز این مفهوم و ابعاد آن به‌درستی تبیین نگردیده و مفهوم شهر خلاق در تحقیقات داخلی فاقد دقت نظرهای نظری و روش‌شناختی بوده است. توجه به جوانب مختلف این مفهوم و پرهیز از خلط رویکردهای مختلف و نقد نظری و روش‌شناختی پژوهش‌های انجام شده ضروری است. این تحقیق بنا به ماهیت و روش پاسخ‌دهی به مسئله تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی بهره می‌برد. برای نقد و بررسی پژوهش‌های مرتبط با شهر خلاق، 58 اثر پژوهشی انتخاب گردید. به‌طورکلی این تحقیق به این نتیجه می‌رسد که از لحاظ نظری و روش‌شناختی پژوهش‌های مرتبط با شهر خلاق دچار سوءتعبیر و تفسیر است. به‌طوری که تحلیل محتوای پژوهش‌ها نشان می‌دهد اتخاذ مبانی و چارچوبی غیر از ویژگی‌های نظریه و روش علمی؛ عدم تبیین دقیق نظریه فلوریدا و پیش‌فرض گرفتن یافته‌های آن در بستر ایران؛ استناد به شاخص‌های نامعتبر؛ اتخاذ شاخص‌های متناقض با ادبیات نظری؛ عدم توجه به اعتبار مدل اندازه‌گیری (روایی و پایایی) در سنجش شهر خلاق؛ اتخاذ رویکردی مخالف ادبیات نظری در گردآوری داده‌ها و واحد سنجش؛ برقراری رابطه علی بین مفهوم و اجزاء تشکیل‌دهنده آن؛ تقلیل بومی‌سازی نظریه‌ها به شاخص‌های محقق ساخته از حوزه بایدها و نبایدها؛ تأکید صرف بر سنجش و عدم ورود به بحث تبیین از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر در انحراف مطالعات داخلی در نگرش به شهر خلاق است.

کلیدواژه‌ها

نقد نظری و روش‌شناختی؛ شهر خلاق؛ شاخص‌های شهر خلاق؛ روایی و پایایی؛ نظریه فلوریدا