زمین شیمی و کانی شناسی باطله‌ های استخراج زغال‌سنگ: مطالعه موردی معدن تخت، استان گلستان

زمین شناسی اقتصادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2023.82856.1080

نویسندگان

آرین یدالهی زاده¹؛ گیتی فرقانی تهرانی^{* 2}

¹گروه زمین‌شناسی زیست‌محیطی و آب‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

²گروه زمین شناسی زیست محیطی و آب شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

در این پژوهش، ویژگی‌های زمین‌شیمیایی و کانی‌شناسی باطله‌های معدن زغال‌سنگ تخت واقع در شهرستان مینودشت استان گلستان مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین منظور 6 نمونه‌ معرف برداشت شد و مطالعات زمین‌شیمیایی و کانی‌شناسی شامل آنالیزهای XRF، ICP، مطالعه مقاطع میکروسکپی و طیف‌های XRD و SEM-EDX انجام شد. به منظور ارزیابی پتانسیل تولید زهاب اسیدی معدن توسط باطله-های معدنی، آزمایش‌های استاتیک (شامل اندازه‌گیری pH وEC گل اشباع، آزمون‌های محاسبه اسید-باز (ABA)، و آزمایش‌های تشکیل اسید خالص (NAG) و پتانسیل اسید خالص (NAP) انجام شد. بر اساس داده‌های زمین‌شیمیایی، باطله‌های معدن تخت نسبت به Fe، Mn، Ni و Zn بدون غنی‌شدگی، نسبت به Cu و Cd دارای غنی‌شدگی اندک، نسبت به Mo دارای غنی‌شدگی متوسط، نسبت به Sb و Pb دارای غنی‌شدگی نسبتاً شدید و نسبت به As دارای غنی‌شدگی شدید می‌باشند. کانی‌های موجود در باطله‌ها شامل کوارتز، مسکوویت، کلینوکلر و کائولینیت است. نتایج آزمایش‌های استاتیک نشان داد که در بیشتر نمونه‌ها pH گل اشباع همه نمونه‌هاکمتر از 5/5، pH NAG بیشتر نمونه‌هاکمتر از 5/4، مقدار NAG همه نمونه‌ها مثبت و مقدار پتانسیل خنثی‌سازی اسید (NNP) آنها منفی است. مقادیر پتانسیل اسید خالص (NAP) و تشکیل اسید خالص (NAG) و همچنین موقعیت نمونه‌ها بر روی نمودارهای زمین‌شیمیایی بیانگر احتمال تشکیل زهاب در اثر اکسیداسیون باطله‌های دورریزی شده در پیرامون معدن است. با توجه به خطرات زیست‌محیطی ناشی از تشکیل زهاب اسیدی معدن در محدوده موردمطالعه، مدیریت زیست‌محیطی باطله‌ها ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عناصر سمّی؛ زهاب اسیدی؛ باطله؛ معدن تخت؛ البرز شرقی

مراجع