تحلیلی بر فقر منطقه‌ای و عوامل مؤثر بر آن در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه

اقتصاد و توسعه منطقه ای

مقاله 2، دوره 30، بهار و تابستان25، شهریور 1402، صفحه 39-66   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/erd.2023.79302.1147

نویسندگان

سمیرا متقی^{* 1}؛ رمضان غلامی²؛ سمانه طالعی اردکانی³؛ صلاح ابراهیمی⁴

¹دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

²استادیار گروه مدیریت دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³مربی گروه اقتصاد دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

⁴گروه اقتصاد دانشگاه چمران، اهواز، ایران

چکیده

پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فقر، دولت‌ها را بر آن داشته تا بهبود وضعیت فقرا را در صدر اولویت­های خود قرار دهند. ازاین‌رو شناخت مناسب فقر و عوامل اثرگذار بر آن، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما مسئله حائز اهمیت در این راستا تعاریف متنوع مربوط به فقر است که بسته به رویکردهای مختلف، از جمله منطقه‌ای بودن آن، متفاوت می‌باشد و همین مسئله، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که آیا پدیده فقر (برای نمونه بر اساس این رویکرد)، به‌واقع یک مقوله منطقه‌ای و جغرافیایی است به عبارتی آیا عوامل اثرگذار بر فقر در مناطق مختلف توسعه‌یافته و درحال‌توسعه (بسته به وضعیت جغرافیای آن منطقه)، متفاوت است یا فقر یک پدیده بین‌المللی است و عوامل اثرگذار بر آن در همه‌جا، یکسان می‌باشد؟ به این منظور و برای پاسخگویی به سؤالات مذکور در تحقیق حاضر به بررسی و مدل‌سازی فقر در دو گروه کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته بر اساس شرایط جغرافیایی، در دوره زمانی 1990 تا 2017، پرداخته شد. یافته‌های تحقیق حاکی از این است که متغیرهای رشد اقتصادی، تجارت بین‌المللی، تورم، بیکاری و توسعه مالی، مهم­ترین عوامل اثرگذار بر شاخص فقر در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته می‌باشند. منتها، شاخص­های تورم و بیکاری، میزان فقر را افزایش داده و بهبود توسعه مالی، رشد اقتصادی و تجارت بین‌الملل، فقر را کاهش می­دهد؛ همچنین، ضریب رشد اقتصادی بر فقر، در هر دو گروه کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته، اثر منفی داشته که این امر حاکی از تأیید تئوری اثر قطره چکانی استیگلیتز است که توسعه اقتصادی موجب کاهش فقر می­شود؛ بعلاوه، فقر در مناطق مختلف، بیشتر یک مقوله اقتصادی است و سایر رویکردهای مختلف در ارتباط با فقر، در درجات بعدی اهمیت قرار می­گیرد.

کلیدواژه‌ها

اثر قطره چکانی؛ فقر منطقه‌ای؛ فقر اقتصادی؛ جغرافیا

مراجع

References

Abiri, Gh. (2010). The Roots of Bank and Economy Poverty, No. 19, 65-67. (In Persian)

Abu Nouri, S.; Yarmohammadi, I., Arab, J. (2018). multidimensional approach to measuring poverty; Theoretical concepts and empirical evidence of Iran's economy during the years 1370-92. Social Welfare, 68(18), 9-41. (In Persian)

Alkire, S., & Foster, J. E. (2010). Designing the inequality-adjusted human development index.

Alkire, S., & Santos, M. E. (2010). Acute multidimensional poverty: A new index for developing countries.

Arzrum Chiller, N. (2004), Various Dimensions of Poverty in Iran, Economic Research Series, No. 27, Department of Economic Surveys, Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (In Persian)

Chang, S. F. (2017). Frailty is a major related factor for at risk of malnutrition in community‐dwelling older adults. Journal of Nursing Scholarship, 49(1), 63-72.

 Chen, S., & Ravallion, M. (2013). More relatively‐poor people in a less absolutely‐poor world. Review of Income and Wealth, 59(1), 1-28.

Fitros, M. (1997). Investigating some factors that cause poverty in Iran's economy, collection of papers of the conference on poverty and poverty alleviation, volume 2, Program and Budget Organization, 35-47. (In Persian)

Franata, J.; Marwa, T., & Yusuf, M. K. (2017). Factors Affecting Poverty Level in South Sumatra Indonesia. Sriwijaya International Journal of Dynamic Economics and Business, 1(1), 119-132.

Galli, R., & van Der Hoeven, R. (2001). Is Inflation Bad for Income Inequality. The Importance of the Initial Rate of Inflation. Employment Paper 2001/29. International Labour Organization.

Griggs, D.; Stafford-Smith, M.; Gaffney, O.; Rockström, J.; Öhman, M. C.; Shyamsundar, P., ... & Noble, I. (2013). Sustainable development goals for people and planet. Nature, 495(7441), 305-307.

Heltberg, R. (2002). Does economic growth reduce child malnutrition. Copenhagen: Institute of Economics, University of Copenhagen.

Imam, M. F.; Islam, M. A., & Hossain, M. J. (2018). Factors affecting poverty in rural Bangladesh: an analysis using multilevel modelling. Journal of the Bangladesh Agricultural University, 16(1), 123-130.

Kakwani, N. (2003). Issues in setting absolute poverty lines. poverty and social development papers, No3.Asian development bank.

Khodadad Kashi, F.; Bagheri, F.; Heydari, Kh., & Khodadad Kashi, O. (2012). Measurement of poverty indices in Iran, application of types of poverty line, poverty gap, poverty index 1363-1379, Iran Statistics Center, Economic Statistics Research Group. (In Persian)

Kim, S. H.; Carvalho, J. P., & Davis, A. C. (2010). Talking about poverty: News framing of who is responsible for causing and fixing the problem. Journalism & Mass Communication Quarterly, 87(3-4), 563-581.

Mehryar, A. (1994). Poverty: Its Definition and Measurement, Journal of Program and Development, Volume 2, Number 8, 39-88. (In Persian)

Mirzaei, Mo, Kobriei. (2020). Demographic, economic and social factors affecting the poverty of urban households in Iran in 2015. Journal of Iran Demographic Society, 15(30), 231-259.

Nguyen, T. T.; Nguyen, T. T.; Hoang, V. N.; Wilson, C., & Managi, S. (2019). Energy transition, poverty and inequality in Vietnam. Energy Policy, 132, 536-548.

Oxley, H.; Burniaux, J. M.; Dang, T. T., & d'Ercole, M. M. (1997). Income distribution and poverty in 13 OECD countries. OECD Economic Studies, 55-94.

Raghofar, H., & Ebrahimi, Z. (2007). Poverty in Iran during the years 1368-1383, Social Welfare Scientific Research Quarterly, 6th year, number 24, pp. 55-82. (In Persian)

Sen, A. (1982). Poverty and famines: an essay on entitlement and deprivation. Oxford university press.

Sen, A. (1985). A sociological approach to the measurement of poverty: a reply to Professor Peter Townsend. Oxford Economic Papers, 37(4), 669-676.

Shokohi Fard, Abolhasani., & Salman Pour Zenouz. (2023). Measuring poverty in urban and rural areas (case study: West Azerbaijan). Land Geographical Engineering, 7(1). (In Persian)

Smith, A. (1776). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations: Volume One. London: printed for W. Strahan; and T. Cadell, 1776.

World Bank. (2018). Tarageted Porograms for the Poor Dwring Structure Adjusment: A Summary of a Symposium on Poverty, April.

Zhou, Y.; Guo, Y.; Liu, Y.; Wu, W., & Li, Y. (2018). Targeted poverty alleviation and land policy innovation: Some practice and policy implications from China. Land use policy, 74, 53-65.