تحلیل مفهوم‌شناسانه عبارت «بإسناد منقطع» پیرامون روایات محمد بن عیسی بن عبید

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 مهر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2023.82924.1545

نویسندگان

محمد لطفی پور^{* 1}؛ سید علیرضا حسینی شیرازی²

¹دانش آموخته سطح سه مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم

²استاد سطح عالی مرکز تخصصی علوم حدیث حوزه علمیه قم

چکیده

محمد بن حسن بن ولید یکی از چهره‌های علمی تاثیرگذار در تاریخ اعتبارسنجی احادیث شیعه است. رویکرد استثناگرانه وی در چگونگی تعامل با احادیث شیعه که در مدخل‌های راویانی مانند: محمد بن سنان، محمد بن علی ابوسمینه، محمد بن اورمه و محمد بن احمد بن یحیی بازتاب یافته، مورد گفت و گو دانشیان قرار‌گرفته‌است. بیشترین سهم این گفت و گو ناظر به نگاه وی به هنگام سخن از شخصیت محمد بن احمد بن یحیی است. مهم‌ترین بخش سخن وی در مدخل محمد بن احمد بن یحیی، تعبیر: "بإسناد منقطع" یا "بإسناد منقطع یتفرّد به" به گاه استثنای احادیث محمد بن عیسی بن عبید است. این پژوهش ضمن بازخوانی تاریخی از دیدگاه‌های گوناگون، در تحلیل مفهوم‌شناسانه از عبارت پیش‌رو به دو نتیجه مهم رسیده‌است؛ اول: "بإسناد منقطع" به معنای منقطع‌النظیر و حدیث منفرد‌است. دیگر آن‌که ابن‌ولید مسئولیت تحدیث احادیث منفرد محمد بن عیسی بن عبید از یونس بن عبدالرحمن را به دلیل بغدادی‌بودن هر دو و پشتیبانی نشدن از سوی داده‌های مشهور موجود در حوزه حدیثی کوفه -به عنوان مرکز اصلی داد و ستد فرهنگی شیعه- نپذیرفته‌است.

کلیدواژه‌ها

ابن‌ولید؛ محمد بن احمد بن یحیی؛ محمد بن عیسی بن عبید؛ بإسناد منقطع؛ بإسناد منقطع یتفرّد به