طراحی مدل توسعۀ پایدار اجتماعی براساس موانع اجتماعی در شهرستان بشاگرد

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 10، دوره 21، شماره 3 - شماره پیاپی 44، مهر 1402، صفحه 263-298   

نوع مقاله: پژوهشی- مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.84557.1334

نویسندگان

عباس امینی¹؛ غلامرضا جعفری‌نیا^{* 2}؛ باقر گرگین³

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

²دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

³استادیار گروه معارف اسلامی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

امروزه، مباحث توسعه پایدار یکی از حوزه‌های مدنظر در جوامع مختلف است و در این بین، پایداری اجتماعی به دلیل تأثیر بسیاری که می‌تواند بر سطح رفاه مردم داشته باشد، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با وجود اهمیت زیاد، درمورد جوانب و ابعاد پدیده پایداری اجتماعی با توجه به شرایط بومی مناطق مختلف آگاهی محدودی وجود دارد و به‌نوعی تاحدودی در تحقیقات علمی از پژوهش‌کردن در این حوزه غفلت شده است؛ ازاین‌رو هدف تحقیق، طراحی مدل توسعه پایدار اجتماعی براساس موانع اجتماعی در شهرستان بشاگرد بود. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی-توسعه‌ای و در زمره تحقیقات آمیخته بود. در مرحله کیفی، از روش (مضمون) برای طراحی مدل استفاده شد. با 20 نفر از اساتید و کارشناسان زمینه توسعه و پایداری شهری و اجتماعی در دانشگاه‌ها و سازمان میراث فرهنگی که با روش قضاوتی و هدفمند انتخاب شدند، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته انجام شد. براساس یافته‌ها، پایداری اجتماعی شامل مؤلفه‌های کالبدی (امکانات شهری)، عدالت اجتماعی، آموزشی و پژوهشی و زیست‌محیطی و مشارکتی است. در بخش کمّی به‌منظور تحلیل داده‌ها و تعیین سطوح و رتبه برخورداری شهرستان بشاگرد، از تلفیق تکنیک‌های آزمون تی و شاخص‌های توصیفی استفاده شد. در این تحقیق جمعیت شهرستان بشاگرد در قالب دو منطقه شهری و روستایی بررسی شد. برای تعیین حجم نمونه به جدول مورگان استناد شد و با توجه به نامحدود بودن جامعه آماری، حداکثر تعداد نمونه معادل 384 نفر در نظر گرفته شده است. براساس یافته‌ها، خروجی آزمون تی نشان داد که در سطح معنا‌داری 95 درصد فرضیه پژوهش تأیید شد که بدین مفهوم است که عوامل اجتماعی بر توسعه‌نیافتگی شهرستان بشاگرد مؤثر بوده است. همچنین براساس نتایج آزمون فرضیه‌ها، شهرستان بشاگرد از نظر ابعاد پایداری اجتماعی شرایط چندان مطلوبی ندارد.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار؛ پایداری اجتماعی؛ موانع اجتماعی؛ شهرستان بشاگرد؛ تحلیل تم (مضمون)

مراجع

1. انصاری‌پور، م. ر.، و برک‌پور، ن. (1401). ارزیابی برنامه‌های توسعه شهری و منطقه‌ای از منظر پایداری اجتماعی. نشریه برنامه‌ریزی شهری و توسعه منطقه‌ای، 1(3)، 1-16.
2. پاپلی یزدی، م. ح.، و رجبی سناجردی، ح. (1382). نظریه‌های شهر و پیرامون. انتشارات سمت: تهران.
3. حبیب‌پور گتابی، ک. (1401). صورت‌بندی تجربی شاخص‌های اجتماعی و فرهنگی شهر تهران. توسعة محلی (روستایی-شهری)، 14(2)، 371-394.
4. درستکار، ا. (1400). سنجش توسعه‌یافتگی براساس شاخص‌های امنیت اقتصادی و تحلیل شهرستان (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان). فصلنامه اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری، 2(2)، 101-110.
5. رفیعیان، م.، و شجاعی، د. (1402). بازشناسی مفهوم پایداری اجتماعی در مطالعات شهری در جستجوی یک چارچوب نظری. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 8(24)، 35-86.
6. روستا، م.، و چیزفهم دانشمندیان، م. (1401). بررسی تطبیقی شاخص‌های پایداری اجتماعی در انواع بافت‌های شهری (مطالعه موردی سه محله در بافت‌های جدید، میانی و قدیم در شیراز). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 14(2)، 87-102.
7. زاهدی مازندرانی، محمد جواد (1396). توسعه و نابرابری. نشر مازیار: تهران.
8. عبدالله‌زاده، م.، ارژمند، م.، و امین‌پور، ا. (1396). ابعاد پایداری اجتماعی در کالبد محله‌های سنتی ایران، نمونه موردی: محله سنگ‌سیاه شیراز. آرمانشهر، 10(19)، 35-54.
9. عزتیان، ش.، و امین‌زاد گهرریزی، ب. (1401). تحلیلی بر پایداری اجتماعی در رابطه تعاملی شهروندان و مدیریت شهری با استفاده از روش تحلیل عاملی (نمونه موردی: شهروندان شهر اصفهان). جغرافیا و توسعه فضای شهری، 9(19)، 39-54.
10. معمار، ث. (1394). توسعه پایدار محله‌ای. تهران: جامعه‌شناسان.
11. میرچی، آ.، سلیمی، ل.، و عنایتی، ت. (1399). بررسی میزان آشنایی مدیران مقاطع متوسطه اول و دوم غرب استان مازندران با مؤلفه‌های توسعه پایدار (مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و نهادی). مقاله ارائه‌شده در پنجمین کنفرانس بین المللی علوم انسانی و آموزش و پرورش با محوریت توسعه پایدار، تهران.
12. نسترن، م.، قاسمی، و.، و هادی‌زاده زرگر، ص. (1392). ارزیابی شاخص­های پایداری اجتماعی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP). جامعه‌شناسی کاربردی، 24(3)، 155-173.
13. نیک‌بین، ح. (1399). بررسی بعد اجتماعی توسعه پایدار در مواجهه با بیماری دنیاگیر کرونا در گمرک ایران. مقاله ارائه‌شده در سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، تجارت جهانی، اقتصاد، دارایی و علوم اجتماعی، تهران، ایران.

 

14. Abid, N., Marchesani, F., Ceci, F., Masciarelli, F., & Ahmad, F. (2022). Cities trajectories in the digital era: Exploring the impact of technological advancement and institutional quality on environmental and social sustainability. Journal of Cleaner Production, 377, 134378.
15. Abubakar, I. R. (2017). Access to sanitation facilities among Nigerian households: Determinants and sustainability implications. College of Architecture and Planning, University of Dammam, Saudi Arabia; Sustainability, 9(4), 547. 
16. Browning, M., & Rigolon, A. (2019). School green space and its impact on academic performance: A systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(3), 429.
17. Collste, D., Pedercini, M., & Cornell, S. E. (2017). Policy coherence to achieve the SDGs: Using integrated simulation models to assess effective policies. Sustainability Science, 12, 921–931.
18. Department for International Development. (2007). Social urban sustainability. London: Department for International Development.
19. Farazmand, A. (2016). Global encyclopedia of public administration, public policy, and governance. Amsterdam: Springer International Publishing.
20. Farelnik, E., Stanowicka, A., & Wierzbicka, W. (2021). The effects of membership in the Polish National Cittaslow Network. Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 16(1), 139–167
21. Guo, F. (2017). The spirit and characteristic of the general provisions of civil law. Law and Economics, 3, 5–16. 
22. Henderson, K., & Loreau, M. (2023). A model of sustainable development goals: Challenges and opportunities in promoting human well-being and environmental sustainability. Ecological Modelling, 475, 110164.
23. Henrique dos Santos, P., Neves, S. M., Sant’Anna, D. O., Henrique de Oliveira, C., & Carvalho, H. D. (2019). The analytic hierarchy process supporting decision making for sustainable development: An overview of applications. Journal of Cleaner Production, 212, 119-138.
24. Jeronen, E. (2020). Sustainable development. In S. Idowu, R. Schmidpeter, N. Capaldi, L. Zu, M. Del Baldo, & R. Abreu (Eds.), Encyclopedia of sustainable management. Cham: Springer.
25. Kolk, A. (2016). The social responsibility of international business: From ethics and the environment to CSR and sustainable development. Journal of World Business, 51(1), 23–34.
26. Larimian, T., & Sadeghi, A. (2021). Measuring urban social sustainability: Scale development and validation. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 48(4), 621-637.
27. Lv, Z. M. (2018). Research group. The implementation outline of the “Green Principle” in civil code. China Law Science, 1, 7–8. 
28. Mensah, J. (2019). Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review. Cogent Social Sciences, 5(1), 1653531.
29. Michalina, D., Mederly, P., Diefenbacher, H., & Held, B. (2021). Sustainable urban development: A review of urban sustainability indicator frameworks. Sustainability, 13, 9348.
30. Mio, C., Panfilo, S., & Blundo, B. (2020). Sustainable development goals and the strategic role of business: A systematic literature review. Business Strategy and the Environment, 29(8), 3220-3245.
31. Murphy, K. (2012). The social pillar of sustainable development: A literature review and framework for policy analysis. Sustainability: Science, Practice and Policy, 8(1), 15-29.
32. Ruggerio, C. A. (2021). Sustainability and sustainable development: A review of principles and definitions. Science of the Total Environment, 786, 147481.
33. Sachs, I. (1999). Social sustainability, whole development: Exploring the dimensions of sustainable development. In B. Egon, J. Thomas (Eds.), Sustainability, the social sciences: A crossdisciplinary approach to integrating environmental considerations into theoretical reorientation (pp. 25-36). London: Zed Books.
34. Sadiq, M., Ngo, T., Pantamee, S., Khudoykulov, K., Ngan, T., & Tan, L. (2023). The role of environmental social and governance in achieving sustainable development goals: evidence from ASEAN countries. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 36(1), 170-190.
35. Saffron, W. (2015). Understanding and measuring social sustainability. Journal of Urban Regeneration & Renewal, 8(2), 133-144.
36. Scopelliti, M., Molinario, E., Bonaiuto, F., Bonnes, M., Cicero, L., De Dominicis, S., & Bonaiuto, M. (2018). What makes you a “hero” for nature? Socio-psychologicalprofiling of leaders committed to nature and biodiversity protection across seven; EU countries. Journal of Environmental Planning and Management, 61, 970–993. 
37. Silvestre, B. S., & Ţîrcă, D. M. (2019). Innovations for sustainable development: Moving toward a sustainable future. Journal of Cleaner Production, 208, 325–332.
38. Thomas, C. F. (2015). Naturalizing sustainability discourse: Paradigm, practices and pedagogy of Thoreau, Leopold, Carson and Wilson (Doctoral dissertation). Arizona State University.
39. Todaro, M. P., & Smith, S. C. (2006). Economic development(8^th). Reading: Addison-Wesley.
40. Wang, K., Ke, Y., & Sankaran, S. (2023). The social pillar of sustainable development: Measurement and current status of social sustainability of aged care projects in China. Sustainable Development, 23(1), 227-243.