اثر توده های جنگل‌کاری شده با سنین مختلف و پوشش مرتعی بر ویژگی های لایه آلی و سطحی خاک

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مهر 1402   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2023.82251.1280

نویسندگان

یحیی کوچ^{* 1}؛ محمود توکلی فیض آبادی¹؛ کتایون حق وردی²

¹دانشگاه تربیت مدرس

²دانشگاه آزد اسلامی

چکیده

پوشش‌‌های گیاهی با گونه‌ها و سنین متفاوت از طریق ایجاد شرایط محیطی متنوع و تولید مواد آلی مختلف اثرات قابل ملاحظه‌ای بر ویژگی‌های لایه سطحی خاک دارند. ‌از این‌رو پژوهش حاضر به بررسی اثر توده‌های جنگل‌کاری صنوبر 20 ساله، پلت 20 ساله، صنوبر 10 ساله، پلت 10 ساله و پوشش مرتعی در قطعه 3، سری دلاک‌خیل از جنگل‌های حوزه چوب و کاغذ مازندران بر ویژگی‌های لایه آلی و سطحی خاک پرداخته است. بدین منظور در هر یک از رویشگاه‌های مورد مطالعه سه قطعه یک هکتاری انتخاب شدند و در هر یک از قطعات یک هکتاری، تعداد 5 نمونه لاشبرگ و 5 نمونه خاک (15 نمونه لاشبرگ و 15 نمونه خاک از هر رویشگاه) جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج حاکی از بهبود اکثر ویژگی‌های لایه آلی و سطحی خاک در توده‌های جنگل‌کاری شده به‌ویژه جنگل‌کاری-های 20 ساله در مقایسه با پوشش مرتعی بود. بر اساس نتایج مربوط به تجزیه مؤلفه‌های اصلی، مقادیر بالاتر محتوای نیتروژن، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم لایه آلی منجر به بهبود مشخصه‌های حاصلخیزی خاک، فعالیت‌های میکروبی، فعالیت آنزیمی، جمعیت کرم‌های خاکی، تعداد نماتدهای خاکزی و زی‌توده ریزریشه، به ترتیب تحت جنگل‌کاری‌های صنوبر و پلت 20 ساله شده است در حالی که جنگل‌کاری‌های 10 ساله به ویژه با گونه پلت و پوشش مرتعی با تولید مواد آلی با محتوای بالای کربن و نسبت کربن به نیتروژن منجر به کاهش تجزیه مواد آلی (ضخامت بیشتر لایه آلی) و در نتیجه کاهش مشخصه‌های مذکور لایه سطحی خاک شدند. با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که جنگل‌کاری با گونه صنوبر به ویژه پس از گذشت 20 سال در مقایسه با پلت توانایی بالاتری در بهبود وضعیت خاک دارد که این موضوع می‌تواند در جنگل‌کاری‌های آینده مورد توجه مدیران قرار بگیرد. همچنین حضور پوشش‌های درختی (صنوبر و پلت) با گذشت زمان نسبت به پوشش مرتعی در بهبود وضعیت حاصلخیزی و شرایط مناسب ادافولوژیک خاک از الویت بالاتری برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

اسیدهای آلی؛ پلت؛ صنوبر؛ فعالیت آنزیمی؛ موجودات خاکزی

مراجع