| تعداد نشریات | 52 |
| تعداد شماره‌ها | 2,095 |
| تعداد مقالات | 21,697 |
| تعداد مشاهده مقاله | 81,749,553 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 25,681,125 |
تبیین نقش مبادی علم در پیدایش علم | ||
| جستارهایی در فلسفه و کلام | ||
| مقاله 12، دوره 55، شماره 2 - شماره پیاپی 111، اسفند 1402، صفحه 247-266 اصل مقاله (711.99 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2023.83857.1265 | ||
| نویسنده | ||
| محمدعلی نوری* | ||
| عضو هیئت علمی. موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره). قم. ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مهم و کلیدی در بررسی ماهیت علم‌شناختی دانش‌ها و مسئله روش‌شناسی علوم، اجزای علم یعنی موضوع، مسائل و مبادی است که تشکیل دهنده علم می‌باشند. موضوع علم، محور علم است که در علم از عوارض ذاتی آن بحث می‌شود و مسائل علم قضایایی هستند که موضوعشان همان موضوع علم یا اجزاء و یا جزئیات موضوع علم است و محمولشان عوارض ذاتی موضوع علم می‌باشد. اثبات عوارض ذاتی موضوع علم در قالب مسائل علم (که مقصود و غرض اصلی علم است)، بر پایه مبادی علم و با وجود آنها صورت می‌گیرد و این مبادی خود به دو گونه تصوریه و تصدیقیه هستند. بنابراین مبادی علم نقشی سازنده در پدید آمدن علم و اثبات مسائل آن دارند و نگاشته حاضر به دلیل همین نقش و نیز به دلیل اینکه در مباحث امروزی معطوف به هویت دانش و روش‌شناسی علم، به مبادی علم و روشن شدن ابعاد آن توجه جدّی نمی‌شود، بر این قسم از اجزای علم تمرکز کرده و به بررسی نقش آن در تحقق و تثبیت علم می‌پردازد. البته مفاد مبادی علم و ماهیت هر یک از مبادی تصوریه و تصدیقیه و همچنین موقعیت و چگونگی اخذ این مبادی در علم نیز توضیح داده می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجزای علم؛ مبادی علم؛ مبادی تصوریه؛ مبادی تصدیقیه؛ مبادی بیّن و غیر بیّن؛ مبادی عام و خاص | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌رشد، محمد بن احمد، تلخیص کتاب البرهان، تحقیق محمود قاسم، الهیئة المصریة العامة للکتاب، قاهره، 1982.
ابن‌زرعة، عیسی بن اسحاق، منطق ابن‌زرعة، تحقیق جیرار جهامی و رفیق عجم، دار الفکر اللبنانی، بیروت، 1994.
ابن‌سهلان ساوی، عمر بن سهلان، البصائر النصیریة فی علم المنطق، مقدمه رفیق عجم، دار الفکر اللبنانی، بیروت، 1993.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، دانشنامه علایی: منطق و فلسفه اولی، تصحیح احمد خراسانی، کتابخانه فارابی، تهران، 1360.
ابن‌سینا، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، دانشگاه تهران، تهران، 1364.
ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، نشر البلاغة، قم، 1375.
ابن‌سینا، رسائل الشیخ الرئیس ابن‌سینا، تصحیح محسن بیدارفر، نشر بیدار، قم، 1400.
ابن‌سینا، برهان شفاء، زیر نظر ابراهیم مدکور و تحقیق ابو‌العلا عفیفی، کتابخانه آیةالله مرعشی، قم، 1404.
ابوالبرکات بغدادی، المعتبر فی الحکمة، تصحیح فتحعلی اکبری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، 1373.
ارسطو، منطق ارسطو، تحقیق عبدالرحمن بدوی، دار القلم، بیروت، 1980.
بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تصحیح شهید مطهری، دانشگاه تهران، تهران، 1375.
تفتازانی، مسعود بن عمر، تهذیب المنطق (در الحاشیة ملاعبدالله)، موسسه نشر اسلامی، قم، 1421.
تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، مقدمه رفیق عجم و تحقیق علی دحروج، مکتبة لبنان ناشرون، بیروت، 1996.
خبیصی، عبیدالله بن فضل الله، شرح تهذیب المنطق تفتازانی (در حاشیة العطار علی شرح الخبیصی)، دار احیاء الکتب العربیة، قاهره، 1997.
سندیلوی، حمدالله بن فضل‌الله، شرح سلم، مکتبة فاروقیة، پیشاور، 1325.
سهروردی، منطق التلویحات، تحقیق علی‌اکبر فیاض، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1334.
سهروردی، المشارع و المطارحات، تصحیح مقصود محمدی و اشرف عالیپور، نشر حق یاوران، کرج، 1385.
شهرزوری، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة، تحقیق نجفقلی حبیبی، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1383.
عطار مصری، حسن بن محمد، حاشیة علی شرح الخبیصی، دار احیاء الکتب العربیة، قاهره، 1997.
علامه حلی، الاسرار الخفیة فی العلوم العقلیة، تحقیق مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامیة، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1379.
علامه حلی، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، تصحیح محسن بیدارفر، نشر بیدار، قم، 1381.
غزالی، (ابوحامد) محمد بن محمد، مقاصد الفلاسفة، تحقیق سلیمان دنیا، دار المعارف، قاهره، 1961.
فارابی، المنطقیات، جلد 1، تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه، کتابخانه آیةالله مرعشی، قم، 1408.
فخر رازی، شرح عیون الحکمة، تحقیق احمد حجازی احمد السقا، موسسة الصادق، تهران، 1373.
فخر رازی، شرح الاشارات و التنبیهات، تصحیح علیرضا نجف‌زاده، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1384.
قراچه داغی تبریزی، محمدعلی، تعلیقه بر الحاشیة ملاعبدالله یزدی، موسسه نشر اسلامی، قم، 1421.
قطب‌الدین رازی، تحریر القواعد المنطقیة، تصحیح محسن بیدارفر، نشر بیدار، قم، 1386.
کاتبی قزوینی، الشمسیة فی القواعد المنطقیة، تحقیق مهدی فضل‌الله، المرکز الثقافی العربی، بیروت، 1998.
کاشف الغطاء، علی، نقد الآراء المنطقیه و حل مشکلاتها، مؤسسة النعمان، بیروت، 1411.
کلنبوی، اسماعیل بن مصطفی، کتاب البرهان، تصحیح محمود امام منصوری، فرج الله زکی الکردی، قاهره، 1347.
مصباح یزدی، محمدتقی، شرح برهان شفا، تدوین و تحقیق محسن غرویان، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، 1386.
ملاصدرا، التنقیح فی المنطق، تصحیح غلامرضا یاسی‌پور، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1378.
نصیرالدین طوسی، اساس الاقتباس، تصحیح سیدعبدالله انوار، نشر مرکز، تهران، 1375الف.
نصیرالدین طوسی، شرح الاشارات و التنبیهات. نشر البلاغة، قم، 1375ب.
نصیرالدین طوسی، تجرید المنطق، موسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1408.
یزدی، ملاعبدالله، الحاشیة علی تهذیب المنطق. موسسه نشر اسلامی، قم، 1421. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,648 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,191 |
||