طراحی الگوی راهبردی کارآفرینی اجتماعی: یک مطالعۀ فراترکیب

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 5، دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 48، شهریور 1403، صفحه 149-175   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.84362.1419

نویسندگان

رضا نوروزی اجیرلو^* ؛ مسلم سلیمان پور؛ صمد خباز باویل

استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

کارآفرینی اجتماعی، به‌عنوان یک پدیدۀ جهانی با به کارگیری رویکردهای نوآورانه برای حل مشکلات اجتماعی، بر جامعه تأثیر می‌گذارد. داشتن تعهد به طبیعت و اصول پایداری و تأکید بر حفظ محیط ‌زیست، به‌عنوان بخشی از راهبرد کارآفرینان در حوزۀ اجتماعی محسوب می‌شود. این پژوهش براساس هدف، کاربردی-توسعه‌ای است و ازلحاظ گردآوری داده‌ها با توجه به ماهیت پژوهش، از روش کیفی فراترکیب با رویکرد هفت‌مرحله‌ای سندولسکی و باروسو (2007)، استفاده ‌شده است.برای گردآوری اطلاعات، مقاله‌های مرتبط در بازۀ زمانی 2015 تا 2022 از از پایگاه داده‌های الکترونیکی ازجمله: Emerald, ScienceDirect, Springer,Sage و پایگاه تخصصی مگ ایران، ایران داک، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و پرتال جامع علوم انسانی بررسی شد. با استفاده از روش فراترکیب، در عین توجه یکپارچه به تمام ابعاد کارآفرینی اجتماعی، شاخص‌هایی که ازنظر پژوهشگران در شکل‌گیری کارآفرینی اجتماعی مبتنی بر محیط ‌زیست مؤثر هستند، شناسایی شدند. در این پژوهش، به تحلیل نتایج و یافته‌های محققین قبلی پرداخته و با انجام گام‌های هفت‌گانۀ سندلوسکی و باروسو، الگوی نهایی کارآفرینی اجتماعی شناسایی شد. در راستای استخراج داده‌ها از متون، با توجه به مطالعۀ گستردۀ ادبیات کارآفرینی اجتماعی، اقدام به کدگذاری اولیه و استخراج مفاهیم و مقوله‌ها شد. پس از کنار هم قراردادن و ادغام شاخص‌های به‌ دست ‌آمده در مرحلۀ فراترکیب، درمجموع 24 کد اولیه و 6 تم و 3 مقوله شامل عوامل زیرساختی (حمایتی و ساختی)، عوامل شناختی (مهارتی و شخصیتی) و راهبرد زیست‌محیطی (جهت‌گیری زیستی و رفتار زیست‌محیطی) شناسایی شد. این مقاله می تواند بینش­های ارزشمندی را در زمینه غنی شدن ادبیات کارآفرینی اجتماعی دهد و با حمایت راهبردی دولت از فعالیت‌های کارآفرینی اجتماعی مانند سیاست کاهش مالیات برای فعالیت‌هایشان، آنها را از درجۀ مطلوبیت شناختی و امکان‌سنجی بالایی برخوردار سازد.
 

کلیدواژه‌ها

کارآفرینی اجتماعی؛ راهبرد زیست‌محیطی؛ فراترکیب

مراجع

1. آرامش، ح .؛ دهقانی، م .؛ و سارانی، س. (1400). عوامل مؤثر بر کارآفرینی اجتماعی و توانمندسازی زنان حاشیه نشین شهر زاهدان، پژوهش های مدیریت عمومی، 14(52)، 143-168.
2. اسدی، م.؛ رضوی، س.م.؛ و فراست‌خواه، م. (1390). الگوی کارآفرینی اجتماعی در سامان‌دهی کودکان خیابانی.الگوی کارآفرینی اجتماعی در ساماندهی کودکان خیابانی، توسعه کارآفرینی،3(12)، 65 -83
3. باقری، م. ح .؛ عبدالوند، م .ع .؛ طبیبی، س. ج.؛ و خدایاری ، ب (1399). طراحی الگو مسئولیت اجتماعی در کارآفرینی با استفاده از روش فراترکیب، فصلنامۀ علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 13(1)، 41-60.
4. پیرمحمدی، ص.؛ صیفوری، ج.؛ و قادری، ش. (اردیبهشت 1396). کارآفرینی اجتماعی، عوامل مؤثر و نقش آن در توسعۀ اقتصادی، اولین همایش بین‌المللی توسعۀ پایدارو متوازن منطقه‌ای رویکردها و کاربردها،سنندج.
5. ترابی، ح .؛ آزما، ف .؛ و سعیدی، پ. (1398). طراحی الگوی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 6(4), 57-72.‎
6. جامه‌بزرگی، م.ج.؛ و میگون پوری، م.ر. (1400). فرهنگ بوم‌سازگان کارآفرینی دانشگاهی، پیشران توسعۀ کارآفرینی اجتماعی. مدیریت فرهنگی, (شماره 1 پیاپی 51), 45-57.‎
7. حاتمی شاه خالی، س.م.؛ و داوری، الف. (1400). عوامل مؤثر در ارتقاء کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی با تأکید بر حفظ محیط‌ زیست. پژوهش و فناوری محیط ‌زیست, 6(9)، 33-23.
8. رحیمی، س .؛ سادات ناصری، ‌ن .؛ و فریبرزی، الف. (1401). طراحی مدل توسعه کارآفرینی اجتماعی با رویکرد سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: کمیته امداد امام خمینی (ره) استان فارس). جامعه‌شناسی سیاسی ایران, 21(5), 161-187.‎
9. رمضانی سربندی، ع.؛ سلاجقه, س، فاتحی راد، ن .؛ شکوه ، ز .؛ و مداحیان، ش. (1399). طراحی مدل اجرای خط مشی های اجتماعی مبتنی بر مسئولیت اجتماعی. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 4(4), 143-168.‎
10. شاه وند، س .؛ امیدی نجف آبادی، م .؛ و فرج اله حسینی، س ج. (1401). الگوی پارادایمی توسعه کارآفرینی اجتماعی زنان روستایی با استفاده از تئوری بنیانی، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، 20(69)، 118-142.
11. شریفی، م.؛ و احمدرضا ، پ. (1394). پیشبرد توسعه روستایی از طریق کارآفرینی اجتماعی: آموزه‌های بانک گرامین. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 2(3), 77-‎
12. صابرکهنه گورابی ، م ح .؛ ایرانمنش ، س ح .؛ و جعفری، پ. (1399). الویت‌بندی عوامل تاثیرگذار بر نوآوری باز در شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر کارآفرینی فناورانه نفت و گاز. پژوهش‌های برنامه‌ریزی و سیاستگذاری انرژی، 6(4), 81-123.‎
13. صالحی صدقیانی، ج. (1389). بررسی کارآفرینی اجتماعی با رویکرد مشخصه‌های رفتاری. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 3(1)، 67-94.
14. عباسی, ص.؛ میردامادی, س. م؛ امیدی نجف‌آبادی، م.؛ فرج‌الله حسینی، س.ج. (1401). طراحی مدل توسعۀ کارآفرینی اکوتوریسم روستایی با رویکرد کیفی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، (66)، 131-160.‎
15. فرجی، ف.؛ احسانی‌فر، ت .؛ نادری، ن .؛ و رضایی، ب. (1393). بررسی نقش کارآفرینی در توسعۀ اقتصادی. مطالعات کارآفرینی و توسعه پایدار کشاورزی، 1(4)، 91-104.‎
16. کلالیان مقدم، ه.؛ مهارتی، ی.؛ اشرفی، م.؛ و خوراکیان، ع. (1400). طراحی مدل کارآفرینی اجتماعی بومی در ایران با رویکرد داده‌بنیاد. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 18(1)، 97-133.
17. کوهی‌خور، م.؛ کمالیان، الف. ر.؛ یعقوبی، ن.؛ و پورعزت، ع.الف. (1399). فراترکیب مدل یکپارچه مدیریت استعداد. چشم انداز مدیریت دولتی، 11(1)، 120-143.
18. موسوی، ‌س ز .؛ حسینی‌نیا، م.؛ و یعقوبی، الف. (1401). ارائۀ مدل یکپارچۀ عوامل محیطی موثر بر توسعۀ کارآفرینی اجتماعی با رویکرد داده بنیاد، مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 47(12)، 217-250.‎

19. Agboola, O. W. (2018). Energy consumption, carbon dioxide emission and sustainable growth in Nigeria. International Journal of Green Economics, 
    12(3-4), 294-307.
20. Bacq, S., & Alt, E. (2018). Feeling capable and valued: A prosocial perspective on the link between empathy and social entrepreneurial intentions. Journal of Business Venturing, 33(3), 333-350.
21. Cook, B., Dodds, C., & Mitchell, W. (2003). Social entrepreneurship—False premises and dangerous forebodings. Australian Journal of Social Issues, 38(1), 57-72.
22. DiMaggio, P. J., & Powell, W. W. (1983). The iron cage revisited: Institutional isomorphism and collective rationality in organizational fields. American sociological review, 48(2), 147-160.
23. Dinda, S. (2014). A theoretical basis for green growth. International Journal of Green Economics, 8(2), 177-189.
24. Doğan, E. (2016). The role of national culture on entrepreneurship: An assessment on the entrepreneurial culture of Turkey. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 5(1), 98-110.
25. Frederick, H.H. (2018). The emergence of biosphere entrepreneurship: Are social and business entrepreneurship obsolete? International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 34(3), 381-419.
26. Hockerts, K. (2017). Determinants of social entrepreneurial intentions. Entrepreneurship theory and practice, 41(1), 105-130.
27. Humbert, F. (2019). Sustainability reporting: A critical assessment of the EU CSR Directive and its German implementation from a human rights perspective. Schmalenbach Business Review, 71(2), 279-285.
28. Islam, R., Siwar, C., Ludin, N.A., Chowdhury, M.S., & Ibrahim, Y. (2012). Green economy: assessing the greenness of the Malaysian economy. International Journal of Green Economics, 6(3), 226-242.
29. Jiao, H. (2011). A conceptual model for social entrepreneurship directed toward social impact on society. Social Enterprise Journal, 7(2), 130-149.
30. Kang, M. (2015). Social Entrepreneurship in China: models, dynamics, challenges and opportunities. (published master’s thesis). Aalto University, Espoo, Finland.
31. Kruse, P. (2020). Can there only be one?–an empirical comparison of four models on social entrepreneurial intention formation. International Entrepreneurship and Management Journal, 16, 641-665.
32. Kruse, P., Wach, D., Costa, S., & Moriano, J. A. (2019). Values matter, Don’t They?–combining theory of planned behavior and personal values as predictors of social entrepreneurial intention. Journal of Social Entrepreneurship, 10(1), 55-83.
33. Lai, Y., & Vonortas, N. S. (2019). Regional entrepreneurial ecosystems in China. Industrial and Corporate Change, 28(4), 875-897.
34. Lawson, R. (2006). An overview of green economics. International Journal of Green Economics, 1(2), 23-36
35. Leadbeater, C. (1997). The Rise of the Social Entrepreneur. United Kingdom: Demos.
36. Megwai, G., Njie, N.I., & Richards, T. (2016). Exploring green economy strategies and policies in developing countries. International Journal of Green Economics, 10(4), 338-357,
37. Melay, I., O'Dwyer, M., Kraus, S., & Gast, J. (2017). Green entrepreneurship in SMEs: A configuration approach. International Journal of Entrepreneurial Venturing, 9(1), 1-17.
38. Okpara, J. O., & Halkias, D. (2011). Social entrepreneurship: an overview of its theoretical evolution and proposed research model. International Journal of Social Entrepreneurship and Innovation, 1(1), 4-20.
39. Pache, A. C., & Chowdhury, I. (2012). Social entrepreneurs as institutionally embedded entrepreneurs: Toward a new model of social entrepreneurship education. Academy of Management Learning & Education, 11(3), 494-510.
40. Peattie, K., & Morley, A. (2008). Eight paradoxes of the social enterprise research agenda. Social enterprise journal, 4(2), 91-107.
41. Peredo, A.M. and McLean, M. (2006), ‘Social entrepreneurship: a critical review of the concept”, Journal of World Business, Vol. 41, No. 1, pp. 56-65.
42. Petrovskaya, I., & Mirakyan, A. (2018). A mission of service: social entrepreneur as a servant leader. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 24(3), 755-767.
43. Rahdari, A., Sepasi, S., & Moradi, M. (2016). Achieving sustainability through Schumpeterian social entrepreneurship: The role of social enterprises. Journal of Cleaner Production, 137, 347-360.
44. Rivna, A., & Gress, M. (2023). Social entrepreneurship as a new business model. The case of refugee integration. Economic research-Ekonomska istraživanja, 36(1), 1-19.
45. Robinson, J.; Mair, J.; & Hockerts, K. (Eds.). (2009). International perspectives on social entrepreneurship. London, UK: Palgrave Macmillan.
46. Robinson, J.A., Mair, J. and Hockerts, K., (Eds) (2009), International Perspectives of Social Entrepreneurship, Palgrave, London.
47. Roper, J., & Cheney, G. (2005). The meanings of social entrepreneurship today. Corporate Governance: The international journal of business in society, 5(3), 95-104.
48. Schaltegger, S. (2002). A framework for ecopreneurship: Leading bioneers and environmental managers to ecopreneurship. Greener management international, (38), 45-58.
49. Schellong, M., Kraiczy, N. D., Malär, L., & Hack, A. (2019). Family firm brands, perceptions of doing good, and consumer happiness. Entrepreneurship Theory and Practice, 43(5), 921-946.
50. Seelos, C., Mair, J., Battilana, J., & Tina Dacin, M. (2011). The embeddedness of social entrepreneurship: Understanding variation across local communities. In Communities and organizations(pp. 333-363). Emerald Group publishing limited.
51. Sheldon, P.J., and Daniele, R. (2017). Social Entrepreneurship and Tourism. Cham: Springer International Publishing, Available through: LUSEM Library website https://www. lusem. lu. se/library [Accessed 07 January 2020].
52. Taylor, D. W., & Walley, E. E. (2004). The green entrepreneur: opportunist, maverick or visionary?. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 1(1-2), 56-69.
53. Tien, N. H., Hiep, P. M., Dai, N. Q., Duc, N. M., & Hong, T. T. K. (2020). Green entrepreneurship understanding in Vietnam. International Journal of Entrepreneurship, 24(2), 1-14.
54. Tiwari, P., Bhat, A.K. & Tikoria, J. (2020), “Mediating role of prosocial motivation in predicting social entrepreneurial intentions”, Journal of Social Entrepreneurship, Vol. 1 No. 24, doi: 10.1080/ 19420676.2020.1755993.
55. Tran, A.T. & Von Korflesch, H. (2016), “A conceptual model of social entrepreneurial intention based on the social cognitive career theory”, Asia Pacific Journal of Innovation and Entrepreneurship, Vol. 10 No. 1, pp. 17-38.
56. Tu, J. C., Tu, Y. W., & Jhangr, Y. S. (2016). Analyzing Key Success Factors of Green Brands for Enterprises in Taiwan. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 12(5), 1327-1346.
57. Wall, D. (2006). Green economics: an introduction and research agenda. International Journal of Green Economics, 1(2), 201-214.
58. Wallace, S. L. (1999). Social entrepreneurship: The role of social purpose enterprises in facilitating community economic development. Journal of Developmental Entrepreneurship, 4: 153–174
59. Walsh, D., & Downe, S. (2005). Meta‐synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of advanced nursing, 50(2), 204-211.
60. Weerawardena, J., & Mort, G. S. (2006). Investigating social entrepreneurship: A multidimensional model. Journal of world business, 41(1), 21-35
61. Yunus, E.N., & Michalisin, M.D. (2016). Sustained competitive advantage through green supply chain management practices: A natural-resource-based view approach. International Journal of Services and Operations Management, 25(2), 135-154.
62. Zahra, S. A., & Wright, M. (2016). Understanding the social role of entrepreneurship. Journal of management studies, 53(4), 610-629.
63. Zahra, S.A., Rawhouser, H.N., Bhawe, N., Neubaum, D.O. and Hayton, J.C. (2008), “Globalization of social entrepreneurship opportunities”, Strategic Entrepreneurship Journal, Vol. 2 No. 2, pp. 117-31.
64. Zanabazar, A., & Jigjiddorj, S. (2020). The factors effecting entrepreneurial intention of university students: case of Mongolia. In SHS Web of Conferences 73(1), 1-10.
65. Zhang, D.D., and Swanson, L.A. (2014). Linking social entrepreneurship and sustainability. Journal of Social Entrepreneurship, 5(2): 175-191.