بررسی آثار خودداری مستأجر از پذیرش کار اجیر از دیدگاه فقهی

فقه و اصول

مقاله 2، دوره 56، شماره 2 - شماره پیاپی 137، شهریور 1403، صفحه 33-55   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2023.78412.1430

نویسنده

اسماعیل نعمت اللهی^*

دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدهٔ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

گاه اجیر درصدد انجامِ کار مورد اجاره در موعد مقرر بر می‌آید اما مستأجر از پذیرش کار خودداری می‌کند. این مسئله از فروع مسئلهٔ کلی اجتناب طلبکار از پذیرش طلب خود است. در مورد این مسئله، مطابق قاعدهٔ کلی، که در مادهٔ 273 قانون مدنی مقرر شده است، طلب باید به حاکم سپرده شود. اما به‌کارگیری این قاعده دربارهٔ اجیری که آمادهٔ انجام‌دادن کار است و با امتناع مستأجر از پذیرش کار مواجه می‌شود، دشواری‌های زیادی دارد، به‌ویژه در مواقعی که موعد انجام‌گرفتن کار محدود است و فرصتی برای تقدیم دادخواست و پیگیری قضایی نیست. مسئلهٔ مذکور در فقه مطرح شده و دربارهٔ آن آرای متعددی بیان شده است. در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی‌تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای این نتجه به‌دست آمده است که همین‌که اجیر خود را برای انجامِ کار در اختیار مستأجر نهد، به تکلیف قراردادی خود عمل کرده است؛ پس اجاره پایان می‌یابد و او مستحق اجرت‌المسمی می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

اجیر؛ مستأجر؛ خودداری طلبکار؛ اجاره اشخاص

مراجع

اصفهانى، محمدحسین. الإجارة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌دوم، 1409ق.

اصفهانى، محمدحسین. حاشیة کتاب المکاسب. قم: انوار الهدى. چاپ‌اول، 1418ق.

انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین. کتاب المکاسب. قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. چاپ‌اول، 1415ق.

بادینی، حسن، افروز صمدی. «تعلیق قرارداد: قاعده‌ای عمومی یا قاعدهٔ مختص حقوق کار با مطالعهٔ تطبیقی در حقوق فرانسه و انگلیس»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی. دورۀ21، ش2، 1396، 29تا57.

جمعى از پژوهشگران. موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب اهل البیت(ع). زیرنظر سیدمحمود هاشمى شاهرودى. قم: مؤسسۀ دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(ع). چاپ‌اول، 1423ق.

حسینی عاملى، محمدجوادبن‌محمد. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1419ق.

حکیم، محسن. مستمسک العروة الوثقى. قم: دار التفسیر. چاپ‌اول، 1416ق.

حلی، محمدبن‌حسن‌. ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: اسماعیلیان. چاپ‌اول، 1387ق.

خوئى، ابوالقاسم. مصباح الفقاهه. قم: داوری. چاپ‌اول، 1377.

خوئى، ابوالقاسم. منهاج الصالحین. قم: مدینة العلم. چاپ‌بیست‌وهشتم، 1410ق.

خوئى، ابوالقاسم. موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی. چاپ‌اول، 1418ق.

رشتى، حبیب‌الله‌بن‌محمدعلی. کتاب الإجارة. بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.

سبزوارى، عبدالأعلى. مهذب الأحکام فی بیان حلال و الحرام. قم: المنار. چاپ‌چهارم، 1413ق.

شهید اول، محمدبن‌مکى. غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامى. چاپ‌اول، 1414ق.

شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على. مسالک الأفهام الى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. چاپ‌اول، 1413ق.

طباطبایی یزدى، محمدکاظم. العروة الوثقى. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1419ق.

طباطبایی یزدى، محمدکاظم. حاشیة المکاسب. قم: اسماعیلیان. چاپ‌اول،1410ق.

طوسى، محمدبن‌حسن. الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1407ق.

طوسى، محمدبن‌حسن. المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة. چاپ‌سوم، 1387ق.

علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. تذکرة الفقهاء. تهران: المکتبة المرتضویة. بی‌تا.

علامه حلى، حسن‌بن‌یوسف. تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسۀ امام صادق(ع). چاپ‌اول، 1420ق.

کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی: عقود معین. تهران: شرکت سهامی انتشار. چاپ‌دهم، 1387.

کاشف الغطاء نجفی، حسن‌بن‌جعفر. انوار الفقاهة:  کتاب الغصب. نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء. چاپ‌اول، 1422ق.

محقق حلى، جعفربن‌حسن. شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: اسماعیلیان. چاپ‌دوم، 1408ق.

محقق کرکى، على‌بن‌حسین. جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: آل‌البیت(ع). چاپ‌دوم، 1414ق.

مقدس اردبیلى، احمدبن‌محمد. مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامى. چاپ‌اول، 1403ق.

موسوی خلخالى، محمدمهدى. فقه الشیعة: کتاب الإجارة. تهران: منیر. چاپ‌اول، 1427ق.