وضعیتّ ساخت و ساز و بنا کردن سازه روی قبور در فقه مقارن

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 16 آبان 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2023.81688.1563

نویسندگان

صادق پیشداد¹؛ سعید مولوی^{* 2}؛ محسن فهیم³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد

²استادیار، حقوق- ادبیات و علوم انسانی- شهرکرد- ایران

³استادیار گروه الهیات˛ واحد نجف آباد˛ دانشگاه آزاد اسلامی˛ نجف آباد، ایران

چکیده

وضعیّت ساخت و ساز روی قبور، که در فقه با تعابیر مختلفی آمده، موضوع فتاوای مختلف فقهی قرار گرفته است. البته مشهور امامیّه و عامّه آن را نسبت به قبور غیر از أنبیاء، ائمّه (علیهم السلام) و نیز شایستگان جامعه مکروه دانسته­اند. اما نگارندگان ضمن پذیرش استثناء مزبور اعتقاد دارند که أدّله اطراف مسأله حتی مشهور خالی از خدشه نیستند ولی آن­چه مسلّم است، أوّل آن­که کسی از امامیّه به حرمت ساخت و ساز قبور به نحو اطلاق حکم نداده است و آن­چه هم که به شهید ثانی نسبت داده شده، نادرست است، مگر آن­که عوارض ناصوابی در خصوص محل دفن یا ابزار و شیوه ساخت و ساز روی دهد، که به حسب مورد حرام است، منتها ارتباطی با اصل حکم ندارد و یک مسأله موردی و جداگانه به­حساب می­آید؛ یعنی در هر عمل انجام شده­ای، بستگی به وضعیت آن و اراده فاعل دارد. دوّم این­که آن­چه امروزه میان مردمان مسلمان و حتی غیر ایشان مرسوم است که سنگی روی قبر قرار داده و نام و حتی عکس میّت را روی آن حک می­کنند، قطعاً به منظور حفظ نام و یاد متوفا و ممانعت از دستبرد نبّاشین و حیوانات به جسد و کهنگی و از بین رفتن قبر است نه چیز دیگری. بر این اساس حتّی اگر اضطرار و ضرورت هم بر آن صدق نکند، ایرادی ندارد؛ چرا که از صدر اسلام تا این زمان حتّی در میان متشرّعین رایج بوده و أئمّه و نیز برخی اصحاب رسول خدا هم با آن مخالفت نکرده­اند.

کلیدواژه‌ها

بنا بر قبور؛ تجصیص؛ مکروه؛ شایستگان جامعه؛ جائز

مراجع