بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر تعهد سازمانی کارکنان با نقش میانجی انگیزه‌های نوع‌دوستانه

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 46، دی 1402، صفحه 75-103   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.83348.1379

نویسندگان

فریبرز رحیم نیا^{* 1}؛ فاطمه قربانی²؛ شیلا منظم ابراهیم پور³

¹استاد گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²کارشناسی ارشد توسعه منابع انسانی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دکتری مدیریت منابع انسانی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

به‌کارگیری سبک رهبری اخلاقی باعث کسب نتایج مثبت فراوانی برای سازمان خواهد بود. رهبری اخلاقی با افزایش تعهد سازمانی و انگیزه‌های نوع‌دوستانه در سازمان‌ها مرتبط است. استفاده از سبک رهبری اخلاقی توسط مدیر و بهره‌مندی از محیط اخلاقی برای هر سازمانی می‌تواند نتایج مطلوبی را در میان کارکنان به همراه داشته باشد و در تعهد سازمانی و انگیزه‌های نوع‌دوستانه نتیجه قابل قبولی ایجاد کند. رهبری اخلاقی به‌عنوان یکی از عوامل مهم در محیط سازمانی شناخته می‌شود که می‌تواند تأثیر بسزایی بر رفتار و عملکرد کارکنان داشته باشد. این نوع رهبری با ارزش‌ها و اصول اخلاقی، شفافیت و انصاف، تأثیر بیشتری بر تعهد کارکنان ایجاد می‌کند. با توجه به اینکه استفاده از این سبک در هر سازمانی می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد، این مقاله به بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر تعهد سازمانی کارکنان با توجه به نقش میانجی انگیزه‌های نوع‌دوستانه می‌پردازد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها سه پرسشنامه استاندارد رهبری اخلاقی براون، تروینو، و هریسون (2005) و رفتار شهروندی سازمانی پادساکف (2000) و تعهد سازمانی آلن و می یر (1991) بود. در ابتدا متغیرهای رهبری اخلاقی، تعهد سازمانی و انگیزه‌های نوع‌دوستانه تشریح گردیده است، سپس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی، ابعاد متغیرهـای رهبـری اخلاقـی، تعهـد سـازمانی و انگیزه‌های نوع‌دوستانه بررسی شد. همچنین با استفاده از تحلیل عـاملی تأییـدی و بـا کمک نرم‌افزارAMOS  وSPSS22  فرضیه‌های مطرح‌شده بررسی گردید که بر مبنای نتایج به‌دست‌آمده، بین متغیرهای پژوهش تأثیر معناداری وجود داشت و تمامی فرضیات تحقیق تائید شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، رهبری اخلاقی بر تعهد سازمانی و انگیزه‌های نوع‌دوستانه کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد تأثیر معناداری دارد. همچنین انگیزه‌های نوع‌دوستانه بر تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد و رهبری اخلاقی با نقش میانجی انگیزه‌های نوع‌دوستانه بر تعهد کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد تأثیر معناداری دارد.
 

کلیدواژه‌ها

رهبری اخلاقی؛ تعهد سازمانی؛ انگیزه نوع دوستانه؛ رفتار شهروندی؛ کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد

مراجع

1. آملی، ع. (1395). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر عملکرد کارکنان و نقش میانجی مالکیت روانشناختی کارکنان (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، مدیریت دولتی، گرایش توسعه منابع انسانی). دانشگاه آزاد شاهرود، ایران.
2. احمدی، ف. (1392). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و بازاریابی رابطه مند در بانک‌های تجاری استان کردستان. مطالعات رفتار مصرف‌کننده، 1(1)، 89 -102.
3. اله­توکلی، ز. (1386). بررسی اثربخشی آموزش رفتار شهروندی سازمانی بر تعهد سازمانی (نمونه موردی: سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان) (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد رشته علوم تربیتی). دانشگاه اصفهان، ایران.
4. حمدی، ک.، و مرادی دولاما، س. (1390). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و تعهد سازمانی (مطالعه موردی: شرکت فرد آذربایجان).مدیریت بهره‌وری، (5)، 33-50.‎
5. رمضانی، ا. (1395). تأثیر رهبری خدمتگزار و هوش عاطفی بر تعهد کارکنان (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد، مدیریت دولتی، گرایش مدیریت منابع انسانی). دانشگاه علامه طباطبایی، ایران.
6. شیخ، م.، باقرزاده، ف.، زیویار، ف.، غلامعلی زاده، ر.، و فاضل، ج. (1384). بررسی میزان تعهد سازمانی کارکنان معاونت تربیت‌بدنی و تندرستی آموزش‌وپرورش. حرکت، (26)، 5-21.
7. صمدی، ع.، و مهدوی خو، ر. (1388). بررسی تأثیر اخلاق مدیریتی بر تعهد سازمانی کارکنان اداره کل امور مالیاتی استان همدان (مطالعه موردى). فصلنامه تخصصی مالیات، (4)، 45-71.
8. عباس رستمی، ن.، رحیمی، ا.، قاضی نور نائینی، ش.، و احمدی، ز. (1396). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتارهای داوطلبانه کارکنان اداره جهاد کشاورزی استان اصفهان. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، 23(67)، 121-95.
9. عبدی، ح.، سبحانی، ع.، موسویان، م.، و عباسی، ح. (1400). تأثیر قلدری سازمانی بر عملکرد شغلی از طریق رهبری تحول‌گرا و رهبری اخلاقی (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب). مجله توانمندسازی سرمایه انسانی، 4(4)، 239-253.
10. فتاحی، م.، و اعظمی، ا. (1387). رفتار شهروندی سـازمانی: بیـان تعـاریف، عوامل ایجاد کننده، پیامدها و ارائه یک مدل. مقاله ارائه‌شده در اولین کنفـرانس ملـی مـدیریت رفتـار شهروندی سازمانی، دانشگاه تهران.
11. قاسمی، ج. (1396). بررسی تأثیر رهبری اخلاقی و جو اخلاقی بر نتایج کاری کارکنان (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی‌ارشد، مدیریت استراتژیک). دانشگاه آزاد شاهرود، ایران.
12. کروبی، م.، بهاری، ج.، محمدی، س.، بذله، م.، و بهاری، ش. (1398). تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر تعهد سازمانی کارکنان در صنعت هتلداری (مطالعه موردی: هتل‌های 5 ستاره شهر تبریز). اندیشه جغرافیا، 11(22)، 40-57.
13. مقیمی، س. م. (1384). رفتار شهروندی سازمانی از تئوری تا عمل. فرهنگ مدیریت، 11(11)، 48-19.
14. نوروزپور، م. (1396). بررسی رابطه رهبری اخلاقی با خلاقیت کارکنان با میانجی‌گری نقش توانمندسازی روا‌ن‌شناختی (پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، رشته مدیریت منابع انسانی). دانشگاه آزاد شاهرود، ایران.
15. نیکوکار، ه.، اکبرى، م.،  آهى، پ.، و قیاسى، ر. (1397). تبیین نقش رهبرى آینده‌نگر در بهبود بهره‌وری سازمانى با میانجیگرى تعهد سازمانى. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت انتظامى، 14(1)، 111-122.
16. یوسفی، ع.، مهدیه، ا.، و عباسی، د. (1397). تأثیر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان بر توانایی شغلی (مورد مطالعه کارکنان شرکت گاز استان زنجان). مقاله ارائه‌شده در دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و کسب‌وکار، تبریز.

 

17. Allen, N., & Meye, J. (1991). A three component conceptualization of organizational commitment human resource. Management Review, 1(1), 61-89.
18. Avey, J., Nimnicht, J., & Pigeon, N. (2010). Two field studies examining the association between positive psychological capital and employee performance. Leadership & Organization Development Journal, 31(5), 384-401
19. Bienstock, C. C., & Demoranville, W. C., & Smith, K. R. (2003). Organizational citizenship behavior and service quality. Journal of Services Marketing, 17(4), 357-378.
20. Brown, M. E., Trevino, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: “A social learning theory perspective for construct development and testing.Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117-134.
21. Graham, J. W. (1991). An essay on organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal, 4, 249-270.
22. Hui, C., Law, K. S., & Chen, Z. X. (1999). A structural equation model of the effects of negative affectivity and leader-member exchange. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 3, 21-77
23. Karaköse, T. (2007). High school teachers’ perceptions regarding principals ethical leadership in Turkey. Asia Pacific Education Review, 8(3), 464-477.
24. Kim, W. G., & Brymer, R. A. (2011). The effects of ethical leadership onmanager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes, and firmperformance, International Journal of Hospitality Management, 30, 1020–1060.
25. Kinjerski, V., & Skrypnek, B. J. (2006). creating organizational conditions that Foster Employee Spirit at Work، Leadership & Organization. Development Journal, 27, 280-295.
26. Mayer, D. M., Kuenzi, M., Greenbaum, R., Bardes, M., & Salvador, R. (2009). How low does ethical leadership flow? Test of a trickle-down model. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108(1), 1-13.
27. Morrison, E. W. (1994). Role definitions and organizational citizenship behavior: the importance of the employee’s perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 15-
28. Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
29. Neubert, M., Carlson, D., Kacmar, M., Roberts, J., & Chonko, L. (2009). The virtuous influence of ethical leadership behavior: Evidence from the field. Journal of Business Ethics, 90, 157–170.
30. Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The Good Soldier Syndrome Lexington. MA: Lexington Books.
31. Podsakoff, P. M. MacKenzie, S. B. Paine, J. B. Bachrach, D. G. (2000) Ogranizational cizitenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 6(3), 563-513.
32. Ponna, C., & Tennakoon, G. (2009).The association between ethical leadership and employee outcomes–the Malaysian case. Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 14, 21-30.
33. Resick, C. J., Hanges, P. J., Dickson, M. W., & Mitchelson, J. K. (2006). A cross-cultural examination of the endorsement of ethical leadership. Journal of Business Ethics, 63, 345-359.