کاربرد آنالیز EPMA در سامانه پورفیری مس- مولیبدن پورفیری هفت‌چشمه به عنوان یک شاخص شیمیایی تعیین منشأ ماگما

زمین شناسی اقتصادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 شهریور 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2023.81046.1068

نویسندگان

شهره حسن پور^* ؛ مریم آهنکوب

گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

سیستم پورفیری مس-مولیبدن پورفیری هفت­چشمه در زون ماگمایی ارسباران و در زون ساختاری البرز-آذربایجان در شمال غرب ایران قرار گرفته است. از آنجایی که کانه‌زایی در این سیستم پورفیری، عمدتا در استوک­های گابرودیوریت و گرانودیوریت پورفیری رخ داده است، از ترکیبات شیمیایی کانی‌های تشکیل دهنده این دو استوک پورفیری برای شناسایی فرآیندهای ماگمایی و کانی‌سازی گرمابی در تشکیل آنها استفاده شده است. دماهای اشباع محاسبه‌ شده برای تمام آپاتیت‌ها (ماگمایی و گرمابی) محدوده‌ای از دماهای 830 تا 877 درجه سانتی‌گراد و فشارهای 0.11 تا 0.96 کیلوبار را نشان می‌دهد که مربوط به اعماق 4 تا 10 کیلومتری و با محتوای  H₂O_melt (3< wt.%) است و نشان دهنده منشا آنها از یک ماگمای کالک آلکالن آبدار عمیق است. همچنین نتایج آپاتیت­های تجزیه شده از ماگماهای کانه­دار نشان می­دهد که در شرایط اکسیدان بوسیله یک ماگمای نوع I و با ƒO₂ نسبتاً بالا تشکیل شده­اند.
بررسی روند تغییرات عناصر فرار نشان داده است که خروج مایع اولیه احتمالاً در دماهای ~ 712 تا 842 درجه سانتیگراد و تحت تأثیر ماگمای مافیک آبدار و اکسیدان که از قسمت­های عمیق­تر یک مخزن ماگمایی منشا گرفته، رخ داده است. تبلور تفریقی آپاتیت­ها ممکن است در طیف وسیعی از اختلاط ماگمایی گابرودیوریتی و گرانودیوریتی در یک اتاقک ماگمایی رخ داده باشد.
 

کلیدواژه‌ها

آپاتیت؛ EPMA؛ هفت‌چشمه؛ سیستم پورفیری Cu-Mo؛ ایران

مراجع