تحلیل تأثیر مدیریت سیاسی فضا بر پایداری منابع آبی؛ مورد مطالعه در حوضه آبریز فلات مرکزی ایران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 آذر 1402   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.83079.1320

نویسندگان

امین مرادی¹؛ هادی اعظمی^{* 2}؛ محمد حسین پاپلی یزدی³؛ سیّد هادی زرقانی⁴

¹گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

³استاد بازنشسته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مدیریت منابع آب اساساً امری دشوار و پیچیده است، زیرا یک اکوسیستم علاوه بر پدیده های طبیعی دربرگیرنده عوامل انسانی می‌باشد که این پدیده‌ها در برگیرنده مؤلفه‌های متغیری از جمله تنوع طبیعی، دینامیک پیچیده و وابستگی‌های مقیاسی در مکان و زمان می‌باشند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی در صدد بررسی نقش مدیریت سیاسی فضا بر پایداری منابع کلان آبی در حوضه آبریز فلات مرکزی ایران است. روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه‌ای و تحلیل داده ها نیز به روش استنتاجی صورت گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که ناپایداری منابع آب در حوضه آبریز فلات مرکزی ایران تحت تأثیر سه دسته از ابعاد و مؤلفه‌های مدیریت سیاسی فضا قرار گرفته است که عبارتند از: الف) بُعد ساختاری/ اداری/ اقتصادی؛ ب) بُعد تقسیمات سیاسی فضا(سازماندهی فضا)؛ ج) بُعد سیاسی و قانون گذاری. در بُعد ساختاری/اداری/ اقتصادی متغیرهایی همانند ناکارآمدی نهادهای اجرایی مدیریت منابع آب؛ بوروکراسی غیرتخصصی حاکم بر فرایند اجرایی کشور؛ برنامه‌های توسعه ملی؛ فعالیت های اقتصادی دولت؛ در بُعد تقسیمات سیاسی فضا(سازماندهی فضا) متغیرهایی همانند عدم توازن واحدهای استانی؛ تمرکز فعالیت و جمعیت در مکان‌ها و فضاهای جغرافیایی؛ نیروهای تأثیرگذار بر سازماندهی فضا؛ و نهایتاً در بُعد سیاسی و قانون‌گذاری؛ متغیرهایی همانند تمرکز در تصمیم گیری و قانون گذاری، روابط بالا به پایین دولت نسبت به ذی نفعان؛ ویژگی‌ نهادهای قانون گذاری از جنبه تکثر و استقلال در قانون گذاری؛ از جمله مهمترین ابعاد و متغیرهایی هستند که پایداری منابع آب در این حوضه آبریز فلات مرکزی ایران را از جنبه کمی و کیفی با چالش مواجه ساخته‌اند.

کلیدواژه‌ها

مدیریت سیاسی فضا؛ منابع آب؛ حوضه آبریز فلات مرکزی ایران

مراجع