بازشناخت نسبت ارزش و اصالت در حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان غیر‌ایرانی تا قرن 19 میلادی

تاریخ و فرهنگ

مقاله 5، دوره 55، شماره 2 - شماره پیاپی 111، اسفند 1402، صفحه 117-143   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhistory.2023.69262.1132

نویسندگان

منصوره نظارتی زاده^{* 1}؛ رسول وطندوست²

¹دانشجوی دکتری مرمت اشیاء تاریخی، فرهنگی دانشگاه هنر تهران

²استادیار ، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

بنابر ­اهمیت مفهوم اصالت در حفاظت و مرمت در این پژوهش سعی شده است اصالت و سایر مفاهیم مرتبط با آن (ارزش، تمامیت، نیت خالق اثر) در تاریخ حفاظت و مرمت بررسی گردد. مقاله حاضر از طریق بازخوانی و واکاوی تاریخ حفاظت و مرمت از یک‌سو و دیدگاه‌های صاحب‌نظران از سوی دیگر، با بهره­گیری از روش تحقیق کیفی و راهبرد تحلیل محتوا، در پی بازشناخت اصالت و تعیین رویکردهای مختلف به آن در طول تاریخ حفاظت و مرمت است. مطالعه مفاهیم ارزش، اصالت، تمامیت، نیت هنرمند و رویکرد حفاظتی _ مرمتی در آثار تاریخی در دوره­های زمانی گوناگون نشان می­دهد کـه دیـدگاه­های فلسفی، مکاتب فکری و رویدادهای هر دوره، ارزش­های مطرح‌شده در آثار تاریخی و میراث فرهنگی را دگرگون ساخته ­و به‌طور غیرمستقیم بر اصالت، تمامیت، نیت هنرمند خالق اثر و درنهایت رویکرد حفاظتی _ مرمتی تأثیر گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

: اصالت؛ ارزش؛ تمامیت؛ نیت خالق اثر؛ رویکرد حفاظتی – مرمتی

مراجع

ایرانی صفت، زهرا.  فلسفه هنر، زیبایی‌شناسی و نقد هنری. تهران: مهر سبحان، 1392.

بصیری، سمیه. تبیین مفهوم تمامیت در حوزه آثار موزه‌ای از منظر مدیریت حفظ فرایند ارتباط متقابل اثر - مخاطب-محیط. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر اصفهان. 1392.

بصیری، سمیه؛ وطن‌دوست، رسول؛ امامی، امین و حسین احمدی. «سیر تاریخی و اندیشه­ای حفاظت میراث فرهنگی از منظر جایگاه مفهومی تمامیت (یکپارچگی)». مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، سال چهل و ششم، ش.92 (1393): 85-108.

پاکباز، رویین. در جستجوی زبان نو. تهران: هنر معاصر، 1378.

خاتمی، محمود. مدخل فلسفه ارزش. تهران: علمی و فرهنگی ، ۱۳۹۵.

سامانیان، صمد؛ مهدی حجت و عادله محتشم. «واکاوی تاریخی و انتظام زمانمند ارزش‌ها در حفاظت و مرمت آثار تاریخی- فرهنگی با استناد به آراء اندیشمندان و اسناد جهانی». تاریخ و فرهنگ، سال چهل و نهم، ش. ۹۸ (بهار و تابستان 1396): 9-36.

ســعیدی رضوانــی، نویــد. مشــارکت مــردم در حفظ و احیــای میراث فرهنگی. تهران: آن، 1379.

شیروانی، مریم؛ حسین احمدی و رسول وطن‌دوست.«بازشناسی ارزش و عوامل تأثیرگذار در دگرگونی دیدگاه‌های ارزشی در حفاظت از میراث فرهنگی در قرن حاضر». هنرهای زیبا – معماری و شهرسازی، دورۀ ۲۱، ش.۴ (1395): ۳۹ – 50.

شیروانی، مریم. بازشناسی نقش ارزش در اتخاذ رویکرد حفاظتی آثار تاریخی در سایت موزه‌های  سنگی: مطالعه موردی سایت موزه تخت جمشید. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر اصفهان، 1395.

طالبیــان، محمدحســن. مفهوم اصالــت در حفاظت از محوطه‌های میــراث جهانــی (تجاربــی از دورانتــاش اصالــت مبتنــی بــر حفاظــت). پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه تهران، 1384.

علیزاده ، سیامک. اصالت و نقش آن در حفاظت و مرمت میراث فرهنگی. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر تهران، 1385.

علیزاده، سیامک. «رمانتیسم و نسبت آن با حفاظت و مرمت آثار تاریخی».  هنرنامه، ش. 6 ( 1379): 86-94.

عباس زاده، ظفر؛ اصغر محمدمرادی  و الناز سلطان احمدی. «نقش ارزش‌های میراث معماری و شهری در توسعه گردشگری فرهنگی مطالعه موردی: بافت تاریخی ارومیه». فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، ش. 4 (بهار 1394): 77-90.

فدائی نژاد، سمیه، پرستو عشرتی و پیروز حناچی. اصالت و یکپارچگی در حفاظت منظر فرهنگی. تهران: سمت،1397.

فدائی نژاد، ســمیه و پرســتو عشــرتی. «وا­کاوی مؤلفه‌های بازشناخت اصالت در حفاظت میراث فرهنگی». نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دورۀ 19،ش. 4 (1393): 86-77.

قانونی، محسن؛ مهدی حسینی و حمید فرهمند بروجنی. زیبا شناخت مرمت نقاشی. اصفهان: گلدسته، ۱۳۹۱.

محتشم، عادله.«بررسی جایگاه قصد هنرمند در مداخلات حفاظتی و مرمتی در آثار فرهنگی- تاریخی».  نامه هنرهای تجسمی و  کاربردی. ش. 18 (1395): 101-119.

میرفخرایی، وحیده. سیر تحول و ضرورت مرمت و بازسازی اشیاء تاریخی. تهران: سبحان نور، ۱۳۸۷.

نژاد ابراهیمی، احمد؛ پور جعفر، محمدرضا، مجتبی انصاری و پیروز حناچی.«ارزش و ارتباط آن با رویکرد مداخله در آثار تاریخی». دو فصلنامه علمی -پژوهشی مرمت و معماری ایران، سال سوم، ش. 6 (پاییز و زمستان1392): 79-98.

یوکیلهتو، یوکا. تاریخ حفاظت معماری. مترجمان محمدحسن طالبیان و خشایار بهاری. تهران: روزنه،۱۳۸۷.

وحیدزاده، رضا. بازشناسی فرهنگ بومی آفرینش هنری در بستر حفاظت آثار تاریخی ﴿مطالعه موردی : امکان‌سنجی توسعه هماهنگ حفاظت آثار تاریخی و توان‌بخشی فرهنگ کاشی‌کاری در میراث معماری مکتب اصفهان﴾. پایان‌نامۀ دکتری، دانشگاه هنر اصفهان، 1392.

Alberts, Heike C. and Helen D. Hazen. “Maintaining authenticity and integrity at cultural world heritage sites.” Geographical Review 100, no. 1 (2010): 56-73.

Ameri, Amir. “The spatial dialectics of authenticity”. SubStance 33, no. 2 (2004): 61-89.

Casey, Wilson. Firsts: origins of everyday things that changed the world. Penguin, 2009.

Gay, Peter. The enlightenment: an interpretation. The science of freedom. Vol. 2. WW Norton & Company, 1996.

Hawass Z. “History of the Conservation of the Sphinx”. 2005. Electronic document, Guardians. net/hawass/sphinx2.htm, accessed May 1, 2007.

Jokilehto, Jukka. “A century of heritage conservation”. Journal of Architectural conservation 5, no. 3 (1999): 14-33.

Jokilehto, J. King , Joseph. Authenticity and Integrity. Summary of  ICCROM Position Paper . Amesterdam. 2000.

Jokilehto, Jukka . A History of Architectural Conservationm . Butterworth-Heinemann.Woburn. 2002.

Jokilehto, Juko. “Definition of cultural heritage: References to documents in history”. ICCROM Working Group ‘Heritage and Society 4, no. 8 (2005).

Jokilehto, Jukka. “International charters on urban conservation: some thoughts on the principles expressed in current international doctrine”. City & time 3, no. 3 (2007): 2.

Konsa, Kurmo. “Modern conservation: Connecting objects, values and people”. Baltic Journal of Art History 10 (2015): 53-84.

Koller, Manfred. “Surface cleaning and conservation”. Conservation: the Getty Conservation Institute newsletter 15, no. 3 (2000): 5-9.

Muñoz Viñas, Salvador. Contemporary theory of conservation.Oxford, London :Elsevier Butterworth Heinemann .2005.

Papageorgiou-Venetas, Alexander. Continuity and change: preservation in city planning. 1971.

Scott, David A. Art: authenticity, restoration, forgery. ISD LLC, 2016.

Starn, Randolph. “Three Ages of "Patina''in Painting”. Representations 78, no. 1 (2002): 86-115.

Stovel, Herb. “The riga charter on authenticity and historical reconstruction in relationship to cultural heritage: Riga, Latvia, October 2000”. Conservation and management of archaeological sites 4, no. 4 (2001): 241-244.

Stovel, Herb. “Effective use of authenticity and integrity as world heritage qualifying conditions”. City & time 2, no. 3 (2007): 21-36.

Stovel, Herb. “Authenticity in conservation decision-making: the world heritage perspective”. Journal of research in architecture and planning 3 (2004): 1-8.

Szmelter, Iwona. “Contemporary conservation theory in the context of the valuation of cultural heritage”. w Between Science and Art, red. Marzena Ciechańska (Warsaw: Faculty of Conservation and Restoration of Works of Art, Academy of Fine Arts, 2016) (2016): 15-32.

Thomas, Anabel. “Restoration or renovation: remuneration and expectation in Renaissance" acconciatura"”. In Studies in the history of painting restoration: proceedings of a symposium held in London, 23 February 1996, pp. 1-14. 1998.

Tatarkiewicz, Władysław. “O pojęciu wartości, co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki,[w:] O wartości dzieła sztuki”. Materiały II Seminarium Metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Radziejowice (1968): 19-21.