برساخت اجتماعی کرونا مبتنی بر تجربۀ زیستۀ بیماران (موردمطالعه: بیماران مبتلا به کرونا در بین سال‌های 1399- 1401)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 46، دی 1402، صفحه 33-73   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.82579.1351

نویسندگان

زهرا رضایی نسب^{* 1}؛ بهروز سپیدنامه¹؛ منظر احمدی²

¹استادیار گروه جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی، دانشگاه ایلام،ایلام،ایران

²کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه ایلام،،ایلام،ایران

چکیده

امروزه بیماری کرونا یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات بهداشت جهانی است؛ چراکه سلامت فردی و اجتماعی افراد جوامع را در اقصی نقاط جهان به خطر انداخته است. شیوع و اپیدمی آن، همان اتفاقی است که از آن به‌عنوان نقطه عطفی در تاریخ بشر یاد شد. پژوهش حاضر با روش کیفی و به‌طور خاص رویکرد پدیدارشناسی در نظر دارد تجارب زیستۀ افراد مبتلا به کرونا را در تغییرات زندگی اجتماعی‌شان موردمطالعه قرار دهد. جامعۀ موردمطالعه در این پژوهش شامل افرادی است که طی سال‌های 1399 تا 1401 در شهرستان دره شهر به این بیماری مبتلا شده‌اند. تعداد مشارکت‌کنندگان 19 نفر است که از طریق نمونه‌گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه عمیق است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها براساس الگوی کلایزی و بر مبنای استخراج مفاهیم از مصاحبه‌ها و کدگذاری آن‌ها به استخراج مضمون‌های: کرونا به‌مثابه متن لایه مند، سبک زندگی سالم، حمایت اجتماعی عاطفی-ابزاری، ناامنی اجتماعی، دوجهانه شدن زندگی سوژه‌ها، ماسک ابزارِ نمایشِ خودِ جدید، انجامید. در پایان و با توجه به سویه جدید بیماری کرونا و نقش پررنگ خانواده در اداره و کنترل چنین بحران‌هایی، پیشنهاد می‌شود مهارت‌های گفتگو و همدلی، تغییر الگوهای مصرف در خانواده‌ها و همچنین تبلیغ سبک زندگی سلامت‌محور برای کاهش اثرات و فشارهای این بیماری موردتوجه قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها

بیماری؛ کرونا؛ پدیدارشناسی؛ تغییر زیست جهان؛ دره شهر

مراجع

1. احسانی‌مقدم، ن.، دانایی‌فرد، ح.، خائف الهی، ا. ع.، و فانی، ع. ا. (1399). روش‌شناسی پژوهشی رئالیسم انتقادی؛ فهم مبانی، فرایند و اسلوب اجرا. فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 26(102)، 22-1.
2. بک، ا. (1388). جامعه در مخاطره جهانی (م. مهدی زاده، مترجم). تهران: انتشارات کویر.
3. بودیار، ژ. (1389). جامعه مصرفی (پ. ایزدی، مترجم). تهران: ثالث.
4. تاج‌بخش، غ. ر (1400). کرونا ویروس و تجربۀ زیستۀ مردم در مواجهه با آن؛ یک مطالعه کیفی. مجله آموزش و سلامت جامعه، 8(2)، 133-127.
5. رحمتی نژاد، پ. (1399). تجربۀ زیستۀ بیماران مبتلا به کرونا ویروس (کووید-19): یک مطالعه پدیدارشناسی. پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 14(1)، 86-71.
6. رضایی نسب، ز. (1400). تحلیل جامعه‌شناختی خشونت علیه کودکان در شهر ایلام با رویکرد نظریه زمینه‌ای. طرح پژوهشی، دانشگاه ایلام.
7. شفیعی سیف‌آبادی، م.، و باقری دولت‌آبادی، ع. (1399). بررسی تأثیر بحران کووید-19 بر گفتمان جهانی‌شدن و آینده پیش روی آن. فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 9(33)، 262-223.
8. شهوندی، ع.، و تقوی نسب، م. (1396). برسی عوامل مرتبط با هویت اجتماعی زنان موردمطالعه: زنان بخش مرکزی شهرستان پاسارگاد. فصلنامه زن و جامعه، 8(4)، 184-165.
9. عباس‌نژاد، ح. (1395). بررسی رابطه دین‌داری با انزوای اجتماعی در بین شهروندان شهر مشهد (پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده). دانشگاه یزد، ایران.
10. عسگری، م. (1400). واکاوی تجارب زیسته افراد مبتلا به بیماری کرونا در روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی و راهکارهای پیشگیری و کنترل آسیب‌های روانی ناشی از آن. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 12(45)، 52-33.
11. گافمن، ا. (1392). داغ ننگ (چاره‌اندیشی برای هویت ضایع شده) (م. کیانپور، مترجم). تهران: نشر مرکز.
12. گافمن، ا. (1400). نمود خود در زندگی روزانه (م. کیانپور، مترجم). تهران: مرکز.
13. گیدنز، آ. (1392). پیامدهای مدرنیته (م. ثلاثی، مترجم). تهران: نشر مرکز.
14. گیدنز، آ. (1390). جامعه‌شناسی (م. صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.
15. گیدنز، آ. (1398). تجدد و تشخص؛ جامعه و هویت شخص در عصر جدید (ن. موفقیان، مترجم). تهران: نشر نی.
16. محسنی، م. (1396). جامعه‌شناسی پزشکی. تهران: طهوری.
17. موسی‌پور، ح.، چنگی آشتیانی، ج.، و کهربایی کلخوران علیا، م. (1399). تحول معنوی و وجودی و همه‌گیری کووید 19: یک مطااعه کیفی. فصلنامه پژوهش در سلامت روان، 14(1)، 70-56.
18. نیازی، م. (1390). رابطه بین سبک زندگی و هویت ملی، مطالعه موردی: شهروندان شهر کاشان در سال 1389. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 7(24)، 158-129.
19. هاشمی منفرد، آ.، و ربیعی، علی. (1395). مطالعه موردی شیوه نمایش خود در کاربران صفحه اجتماعی اینستاگرام. فصلنامه علوم اجتماعی، 26(78)، 160-194.

 

20. Beach, S. R., Schulz, R., Donovan, H., & Rosland, A. M. (2021). Family caregiving during the COVID-19 pandemic. The Gerontologist, 61(5), 650-660.
21. Braun, V. & Clarke,V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.
22. Chew, C. C., Lim, X. J., Chang, C. T., Rajan, P., & Nasir, N. (2021). Experiences of social stigma among patients tested positive for COVID-19 and their family members: A qualitative study. BMC Public Health, 21(1), 1623.
23. Jahangiri, K., & Sahebi, A. (2020). Social Consequences of COVID-19 Pandemic in Iran. Acta Medica Iranica, 58(12), 662-663.
24. Khodabakhshi-Koolaee, A., Hossein-Mardi, N., Falsafinejad, M. R., & O’Leary, P. (2023). How The Covid-19 pandemic changed the quality of Iranian families’ interaction? A grounded theory approach. Journal of Family Relations Studies, 3(9), 33-45.
25. Li, S., Wang, Y., Xue, J., Zhao, N., & Zhu, T. (2020). The impact of COVID-19 epidemic declaration on psychological consequences: A study on active Weibo users. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(6), 2032.
26. Prassl, A., Boneva, T., Golin, M., & Rauh, C. (2020). Inequality in the impact of the coronavirus shock: Evidence from real time surveys. Journal of Public Economics, 189, 104245.
27. Shokri, A., Moradi, Gh., Piroozi, B., Darvishi, S., Amirihosseini, Sh., Veysi, A., …, & Mohamadi Bolbanabad, A. (2020). Perceived stress dueto COVID-19 in Iran: Emphasizing the role of social networks. Medical Journal of the Islamic Republic Iran, 34, 55.
28. Song, E., & Yoo, H. J. (2020). Impact of social support and social trust on public viral risk response: A COVID-19 survey study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 65-89.

29. Yang, M. H., Chen, Y. M., Kuo, B. I., & Wang, K. (2006). Quality of life and related factors for people living with HIV/ AIDS in northern Taiwan. Journal of Nursing Research,  11(3), 217-226.