بررسی طرز تلقی دو نسل جوان و میانسال از آزادی در ایران (مورد مطالعه: شهروندان شهر رشت)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 1، دوره 21، شماره 4 - شماره پیاپی 50، دی 1403، صفحه 1-30   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.82685.1356

نویسندگان

زهرا پوررهنما¹؛ رضا علیزاده^{* 2}؛ محمدرضا غلامی شکارسرایی³

¹کارشناس‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی، مؤسسۀ غیرانتفاعی و غیردولتی کوشیار، رشت، ایران

²استادیار پژوهشکده گیلان شناسی،دانشگاه گیلان، رشت، ایران

³(دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر با هدف بررسی تلقی دو نسل جوان و میانسال از آزادی در شهروندان شهر رشت با استفاده از نظریات رونالد اینگلهارت و آیزیا برلین تدوین شده است. براساس نظریۀ برلین آزادی به‌عنوان عنصری مهم در بافت ارزش‌ها، حقوق شخصی و زندگی خصوصی و اجتماعی افراد جای دارد. همچنین بر پایۀ نظریه اینگلهارت با توجه به دگرگونی ارزش و تغییر نسلی تفاوت دیدگاه در حوزه‌های مختلف بین شهروندان شکل می‌گیرد. مقالۀ حاضر از لحاظ روش، در زمرۀ پژوهش‌های کمی قرار دارد و داده‌های پژوهش به‌وسیلۀ پرسش‌نامه و با حجم نمونۀ 384 نفر و با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی در نسل جوان با محدودۀ سنی 18- 29 ساله و میانسال با محدودۀ سنی 40 تا 49 ساله جمع‌آوری شده است. طبق یافته‌های پژوهش، میانگین تلقی از آزادی در نسل جوان 2.60 و در نسل میانسال 2.63 بوده و هر دو نمره کمی بالاتر از عدد میانگین است و بر این اساس تفاوت اندکی در دو نسل وجود دارد، هرچند تلقی از آزادی فردی در نسل میانسال کمی بیشتر از نسل جوان است؛ اما میزان سرمایۀ اجتماعی در دو نسل تفاوتی ندارد. احساس محرومیت اجتماعی در نسل میانسال اندکی بیشتر از نسل جوان است و تفاوت احساس محرومیت اجتماعی در دو نسل جوان و میانسال معنادار نیست. میانگین دینداری در نسل جوان با نمرۀ 3.13 و در نسل میانسال نمرۀ 3.55 بالاتر از میانگین است؛ به‌عبارتی تفاوت دینداری در دو نسل جوان و میانسال معنادار بوده و قابلیت تعمیم به جامعۀ آماری را دارد. براساس نتایج رگرسیون چندگانه متغیرهای احساس محرومیت اجتماعی، سرمایۀ اجتماعی و دینداری 24 درصد از تغییرات متغیر تلقی از آزادی را تبیین می‌کنند و متغیر دینداری بیشترین اثر مستقیم را بر تلقی از آزادی دارد.
 

کلیدواژه‌ها

آزادی؛ تفاوت نسلی؛ سرمایۀ اجتماعی؛ محرومیت اجتماعی

مراجع

1. آزاده، ا؛ نوابخش، م؛ و حقیقتیان، م. (1400). بررسی تفاوت‌های سه نسل انقلاب اسلامی نسبت به ارزش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 53، 9-31.
2. آزادارمکی، ت. (1383). طبیعت نظام ارزشی جامعه ایرانی: مادی، فرامادی یا تلفیقی. نامه پژوهش فرهنگی، 10، 1-16.
3. آوتویت، ب. ت. (1392). فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیست. (ح. چاووشیان، مترجم). تهران: نشر نی.
4. اینگلهارت، ر. (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. (م. وتر، مترجم). تهران: کویر.
5. اینگلهارت، ر؛ و ابرامسون پ. آ. (1378). امنیت اقتصادی و دگرگونی ارزشی. (ش. شفیع‌خانی، مترجم). نامۀ پژوهش، (14 و 15)، 59-106.
6. برلین، آ. (1390). فلسفه، جامعه و سیاست. (ع. ا. فولادوند، مترجم). تهران: ماهی.
7. برلین، آ. (1368). چهار مقاله درباره آزادی. چاپ اول، (م.ع. موحد، مترجم). تهران: خوارزمی.
8. بشیریه، ح. (1386). لیبرالیسم و محافظه کاری. چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
9. بوبیو، ن. (1376). لیبرالیسم و دموکراسی. (ب. گلستان، مترجم). تهران: نشر چشمه.
10. جاویدی، ا؛ احمدی، ح؛ و رجبی، م. (1400) مطالعۀ جامعه‌شناختی تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر شکاف نسلی: مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه شیراز. فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، 2، 1-32.
11. .جنگجوی، ف؛ و کلهر، ح. (1396 ). تحلیل آزادی تجمعات و تظاهرات در نظام حقوقی ایران و اسناد بین‌المللی. مجله تحقیقات حقوق شهروندی، 2، 107-130.
12. خواجه‌سروی، غ. ر.؛ و نادری، م. (1392). آزادی در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی ایران. مجله جستار‌های سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،2، 27-55.
13. رهبر، ع؛ خرمشاد، م؛ آدمی، ع؛ و والی، ع. ( 1399 ). تبیین تفاوت‌های نسلی در جامعۀ امروز ایران بر پایۀ ارزش‌های هویتی. فصلنامه مطالعات ملی، 81 ، 47-65.
14. زهیری، ع. (1398). گذرنسلی در تجربۀ جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 28، 95 -117.
15. سریع‌القلم، م. (1399). اقتدارگرایی ایرانی در عهد پهلوی. تهران: گاندی.
16. سریع‌القلم، م. (1402). اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجاریه. تهران: فروزان‌روز.
17. طالبان، م؛ عسکری، ا؛ و طالبان، ح. (1396). نگرش به ارزش‌های سیاسی انقلاب اسلامی: شکاف یا تفاوت نسلی. فصلنامۀ اندیشه سیاسی در اسلام، 12 ، 113-137.
18. علمی، ز؛ شارع‌پور، م؛ و حسینی، س. ا. ح. (1384). سرمایۀ اجتماعی و چگونگی تأثیر آن بر اقتصاد. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 71، 239-296.
19. قاسمی‌حیدری، ف؛ و حاجیان‌پور، ح. (1400). مفهوم آزادی و کاربرد آن در گفتمان روشنفکران عصر مشروطه در ایران. مجله پژوهش‌نامۀ فرهنگ و معارف اسلامی، 1، 52-70.
20. کاظمی‌پور، ع. م. (1387) . نسل ایکس؛ بررسی جامعه‌شناختی نسل جوان ایرانی. تهران: نی.
21. کنستان، ب. (1388). شور آزادی. (ع. احمدی، مترجم). تهران: آگه.
22. گیدنز، آ. (1389). جامعه‌شناسی. (ح. چاووشیان، مترجم). تهران: نی.
23. لیدمان، س. ا. (1384). سبکی فکر، سنگین واقعیت دربارۀ آزادی. (س. مقدم، مترجم). تهران: اختران.
24. مهتا، و. (1369). فیلسوفان و مورخان. (ع.ا. فولادوند، مترجم). تهران: خوارزمی.
25. یوسفی، ن. (1383). شکاف بین نسل‌ها. تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
26. Breskaya, O., Francis, L. J., & Giordan, G. (2020). Perceptions of the Functions of Religion and Attitude toward Religious Freedom: Introducing the New Indices of the Functions of Religion (NIFoR). Religions, 11(10), 507.
27. Amin, H. (2002). Freedom as a Value in Arab Media: Perceptions and Attitudes Among Journalists, Political Communication, 19:2, 125-135.
28. McKenna, U., & Francis, L. J. (2017). Muslim attitude toward freedom of religious clothing and symbols in schools within the UK: The effect of religious and theological factors. Religione e Società, 32 (87). 50-58.
29. donnell, M. (1985). Age and Generation. London: Tavistock Publictions.
30. Schihalejev, O. (2013). Religious Education Influencing Students' Attitudes: A Threat to Freedom?, Religion & Education, 40:1, 20-34, DOI: 10.1080/15507394.2013.745366.
31. Stark, R., & Glock, Ch. (1970). American piety: The Nature of Religious Commiment. USA: University of California.