بررسی شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) با نخود (Cicer arietinum L.)، عدس (Lens culinaris Medik.) و خلر (Lathyrus sativus L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2023.84365.1166

نویسندگان

امین یاری¹؛ فرزاد مندنی^{* 2}؛ علیرضا باقری¹؛ حمیدرضا چقازردی²

¹گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

²گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

برای ارزیابی شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط گلرنگ با نخود، عدس و خلر در شرایط دیم، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1398-1397 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه گونه لگوم نخود، عدس و خلر به عنوان عامل اصلی و آرایش‌های کشت مخلوط شامل کشت خالص گلرنگ، کشت با نسبت 25:75 گلرنگ و لگوم، کشت با نسبت 50:50 گلرنگ و لگوم، کشت با نسبت 75:25 گلرنگ و لگوم و کشت خالص لگوم به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. گلرنگ گیاه اصلی و نخود، عدس و خلر به‌عنوان گیاه جایگزین بودند. در بین گونه‌های مورد بررسی بیشترین نسبت برابری زمین (14/1) متعلق به گیاه همراه نخود بود. صرفنظر از نوع گونه لگوم در بین الگوهای کشت مخلوط، نسبت 50:50 گلرنگ و لگوم از نظر نسبت برابری زمین (26/1) و ضریب ازدحام نسبی (6/4) نسبت به دیگر الگوها برتری داشت. میزان کاهش عملکرد واقعی برای همه الگوهای مخلوط مثبت بود، اما در شرایطی که گیاه نخود (62/0) به عنوان گیاه همراه کشت شد، این کاهش به طور معنی‌داری بیشتر از سایر گیاهان بود. بیشترین شاخص بهره‌وری در الگوهای مختلف کشت در تیمار 25:75 گلرنگ و عدس و به میزان 7722 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. به طور کلی نتایج نشان داد که در بین گونه‌های لگوم همراه با گیاه گلرنگ، بیشترین سودمندی زمانی مشاهده شد که نخود به عنوان گیاه همراه انتخاب شد و الگوی کشت مخلوط 50:50 نیز از برتری بالاتری نسبت به سایر تیمارها برخودار بود.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌ بهره‌وری؛ ضریب ازدحام نسبی؛ کاهش عملکرد واقعی؛ نسبت برابری زمین