ارزیابی طرح‌های توسعه شهری ایران با در نظر گرفتن شاخص‌های تحقق‌پذیری با تأکید بر برنامه ریزی راهبردی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 آذر 1402

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.84842.1348

نویسندگان

گشتاسب کیانی¹؛ کوروش افضلی^{* 2}؛ کرامت الله زیاری³

¹دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی کرمان

²استادیار گروه شهرسازی دانشکده هنر،معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

³استاد دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی – توسعه‌ای و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است و در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد. ایده ارزیابی طرح‌های توسعه شهری ایران با در نظر گرفتن شاخص‌های تحقق‌پذیری با تأکید بر برنامه ریزی راهیردی بر اساس تعیین میزان موفقیت تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی راهبردی در بررسی نظام ارزیابی، معیارها و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، مورد توجه است. از این رو هدف این پژوهش تدوین معیارها و شاخص‌های تحقق‌پذیری در طرح‌های توسعه شهری ایران است و سپس از طریق معیارهای استخراج شده طرح‌های توسعه شهری مورد سنجش قرار می‌گیرد تا مشخص شود عملکرد آنها برای دستیابی به توسعه چگونه می‌باشد و از نرم‌افزار MAXQDA (شاخص‌های طرح‌های توسعه شهری) تحلیل محتوا شدند و نزدیک به ۴۵۰ کد اولیه، در قالب ۱۱۰ کد محوری استخراج شد. سپس با بازبینی و تجدیدنظر، تعداد کدهای محوری گزینش و به ۷۹ کد تدقیق شدند و در نهایت به ۷ کد و مؤلفه اصلی گزینش شده‌اند، که نشان می‌دهد بر اساس این مؤلفه‌ها است که برنامه‌ریزی شهری و بخصوص برنامه‌ریزی راهبردی تحقق پیدا می‌کند. این مؤلفه‌ها (انطباق‌پذیری، هماهنگی، ارتباط و نظام‌مندی، انعطاف‌پذیری، واقع‌گرایی، برنامه‌ریزی غیرمتمرکز و مشارکت‌گرا و شفافیت) در رویه‌ها و فرآیندها می‌باشند.

دستاورد این رساله شناسایی شاخص‌های توسعه جهت تحقق‌پذیری طرح‌های شهری و همچنین سنجش، رتبه‌بندی، تحلیل و ارزیابی آنها در ایران می‌باشد. با عنایت به یافته‌های بدست آمده از میان مؤلفه‌های مطرح‌ شده برای شناخت مهمترین مؤلفه تأثیرگذار بر تحقق‌پذیری برنامه‌های راهبردی در ایران همه مؤلفه‌ها برای تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری در وضعیت نامطلوب قرار دارند. به عبارت دیگر طرح‌های توسعه شهری با تأکید بر برنامه‌های راهبردی نتوانستند به تحقق کامل برسند که دلیل آن عدم توجه به شاخص‌های تحقق‌پذیری است.

کلیدواژه‌ها

طرح‌های توسعه شهری؛ برنامه ریزی؛ برنامه ریزی راهبردی؛ شاخص‌های توسعه؛ تحلیل