تحلیل نقش عوامل تأثیرگذار بر کارآمدی نظام تقسیمات کشوری ایران (مطالعۀ موردی: استان کرمانشاه )

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 7، دوره 22، شماره 1 - شماره پیاپی 46، فروردین 1403، صفحه 187-228   

نوع مقاله: پژوهشی- مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2023.83556.1305

نویسندگان

نگین رسولی¹؛ حجت مهکویی^{* 2}؛ امیر گندمکار²

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

تقسیمات کشوری یکی از راهکارهای مهم حکومتها برای سازماندهی سیاسی فضای کشور به شمار می­رود. تقسیمات کشوری و تمرکززدایی، شرط ضروری برای ساماندهی فضایی و توسعه و تعادل منطقه‌ای در کشور ایران مطرح می‌گردد. در ایران با توجه به گستره سرزمینی و الگوی سرزمینی اداره کشور که از نوع بسیط می­باشد، نظام تقسیمات کشوری، متأثر از دستورات و برنامه­های صادره از پایتخت می­باشد. بررسی تاریخی استانهای کشور، نشان می­دهد که از بعد انقلاب اسلامی، از نظر عددی، تعداد استانها افزایش یافته­اند ولی از نظر کیفی، روند مناسب و مطلوبی در توسعه آنها دیده نمی­شود. استان کرمانشاه به عنوان یکی از استانهای غربی کشور در راستای نظام تقسمیات کشوری دارای ۱۴ شهرستان، ۳۱ مرکز شهری، ۸۶ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی دارای سکنه می‌باشد. هدف اصلی در مقاله، شناخت تأثیرگذارترین عامل از میان عوامل چهارگانه سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر کارامدی نظام تقسیمات کشوری استان کرمانشاه می­باشد. سوال اصلی مطرح شده این است که از عوامل چهارگانه سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی تأثیرگذار بر کارامدی نظام تقسیمات کشوری در استان کرمانشاه کدام عامل بیشترین تأثیرگذاری را داشته است؟ بنابراین با روش کمی و با ماهیت روش توصیفی-تحلیلی این تحقیق انجام شده است. همچنین برای تجزیه­و­تحلیل یافته­های مقاله از روش تحلیل عاملی و آزمون T تک نمونه­ای استفاده شده است. حجم نمونه مورد نظر، 95 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه تقسیمات کشوری در فرمانداریهای استان کرمانشاه بوده­ اند که به سوالات پاسخ داده­اند. نتایج یافته­های پژوهش نشان می­دهند که عوامل اقتصادی از میان عوامل چهارگانه مورد بررسی در این مقاله، بیشترین تأثیرپذیری نامطلوب را از نظام تقسیمات کشوری استان کرمانشاه داشته است.
 
 

کلیدواژه‌ها

سازماندهی سیاسی فضا؛ تقسیمات کشوری؛ استان کرمانشاه؛ ایران

مراجع

1. احمدی­پور، ز.، و منصوریان، ع. (1385). تقسیمات کشوری و بی­ثباتی سیاسی در ایران (1357-1285). فصلنامه ژئوپلیتیک، 2(1) ، 89-62.
2. احمدی­پور، ز.، و میرزایی­تبار، م. (1390). نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا. فصلنامه آمایش محیط، 4(12)، 47-62.
3. حاصلی، م.، افراخته، ح.، کریمی­پور، ی.، و عبداللهیان، ح. (1398). واحدهای هیدرولیک، مبنایی مناسب برای تقسیمات سیاسی-اداری و برنامه­ریزی مکانی فضایی (مطالعه موردی: حوضه آبریز کرخه). فصلنامه برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 4(61) ، 65-43.
4. حافظ­نیا، م.، احمدی­پور، ز.، و قادری­حاجت، م. (1389). سیاست و فضا (چاپ اول). مشهد: انتشارات پژوهشکده امیرکبیر.
5. حیدری­ساربان، و، باختر، س، زیارتی، م. (1397). تأثیر سرمایه اجتماعی بر توسعه­پایدار کشاورزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی : روستاهای استان کرمانشاه)، فصلنامه جغرافیا پایداری محیطی، 8(27) ، 74-59.
6. رحیمی، ب.، سلطانی، ن.، و بهرامی­جاف، س. (1400). بررسی نقش تقسیمات کشوری در روند اجرای برنامه­های آمایش سرزمین استان کرمانشاه. فصلنامه آمایش سیاسی فضا، 3(4)، 296-286.
7. ریاحی، و.، افراخته، ح.، و صالح­پور، ش. (1399). عوامل مؤثر بر ناکارآمدی نظام تقسیمات کشوری در سطح محلی (مورد مطالعه: شهرستان ارومیه). فصلنامه ژئوپلیتیک، 16(3)، 147- 119.
8. صفری­شالی، ر. (1396). راهنمای تدوین طرح تحقیق (پروپوزال‌نویسی) (چاپ هفتم). تهران: انتشارات جامعه و فرهنگ.
9. سبزقبایی، غ.، دشتی، س.، جعفرزاده، ک.، و بزم­آرابلشتی، م. (1395). ارزیابی الگوهای چشم­ا­نداز شهری برای اندازه‌گیری اثرات شهرنشینی بر ساختار چشم­انداز (مطالعة موردی: شهر کرمانشاه). فصلنامه جغرافیا و پایدرای محیطی، 6(21)، 50-35.
10. عاطفی، ح.، رومینا، ا.، و قربانی­نژاد، ر. (1399). الگوی نظری توسعه فضایی در مناطق مرزی تلفیقی. فصلنامه فضای جغرافیایی، 20(72)، 37-19.
11. لاکوست، ا، بئاتریس، ژ. (1391). عوامل و اندیشه‌ها در ژئوپلیتیک (ع. فراستی، مترجم). تهران: نشر
    آآاااااآمن.
12. مویر، ر. (1379). درآمدی نو برجغرافیای سیاسی (د. میرحیدر، مترجم) (چاپ اول). تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

 

13. Li, J., & Liu, Di., & Cai, M. (2022). Water pollution and administrative division adjustments: A quasi-natural experiment in Chaohu Lake, China. PloS One, 17(3),