بررسی رابطۀ بین بازی‌های بومی و محلی بر هویت فرهنگی و اجتماعی شهروندان استان خوزستان

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 48، شهریور 1403، صفحه 109-147   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2024.83927.1403

نویسندگان

زهرا هدایت نیا¹؛ اسماعیل ویسیا^{* 2}؛ مریم کریمی²

¹کارشناس ارشد مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²استادیار، گروه مدیریت ورزشی، دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

بازی‌های بومی و محلی، یکی از شاخصه‌های اجتماعی-فرهنگی است که حاصل تلفیق شرایط زیست‌محیطی و باورهای قومی این مرز و بوم است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت الکترونیکی انجام شد. جامعۀ آماری، کلیۀ افراد ردۀ سنی 17 تا 65 سال ساکن استان خوزستان بودند که با فرمول کوکران، نمونۀ آماری 384 نفر تعیین شد. داده‌ها به وسیلۀ پرسش‌نامۀ محقق‌ساختۀ بازی‌های بومی و محلی با 14 گویه، پرسش‌نامۀ استاندارد هویت فرهنگی طاهری (1392) با 29 گویه و هویت اجتماعی صفاری‌نیا و روشن (1390) با 20 گویه جمع‌آوری شد و با ضریب پایایی 88/0 و با روش آماری استنباطی معادلات ساختاری روش مربعات جزیی تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد، بار عاملی تمامی گویه‌ها به‌جز سه گویۀ (3، 32، 46) بزرگ‌تر از 4/0 بود که نشان از مناسب‌بودن این معیار داشت. همچنین، مقدار t به‌ دست آمده برای تمام گویه‌ها به‌جز همان سه گویه، بزرگ‌تر از 96/1 است که حاکی از تأثیر معناداری آنها در سطح اطمینان 95/0 داشت و نشان داد که بازی‌های بومی و محلی، تأثیر مثبت و معناداری بر هویت فرهنگی و اجتماعی شهروندان دارد. بنابراین، بازی‌های محلی به‌عنوان میراث گران‌بهای فرهنگی نسل‌های گذشته می‌تواند نقش ویژه‌ای در احیاء هویت فرهنگی و اجتماعی اقوام مختلف ساکن در استان داشته و درواقع با توجه مستمر و هدفمند به این بازی‌ها از سوی نهادهای مربوط و دست‌اندرکار، می‌توان ضمن ارتقاء سلامتی و تندرستی و افزایش سطح بهره‌وری، جامعه را از آسیب و بیماری بحران هویتی که امروزه بحران فرهنگی و تعارض نسلی نشانه‌های بارز این آسیب‌ها هستند، در امان نگه داشت.
 

کلیدواژه‌ها

هویت فرهنگی؛ هویت اجتماعی؛ بازی؛ بومی و محلی؛ استان خوزستان

مراجع

1. احمدپور، ا. (1396). نقش ورزش در ایجاد هویت ملی (رساله دکتری منتشر شده). دانشگاه تهران، پردیس منطقه‌ای، پردیس بین‌المللی کیش، ایران.
2. احمدی، م.، تکاوران، س.، تکاوران، ط.، تکاوران، ا.، و بهادران، ا. (1394). تهاجم فرهنگی و شیوه‌های مقابله با آن. کنفرانس ملی چارسوی علوم انسانی، شیراز.
3. استرابی آشتیانی، ح.، اعتصام، ا.، و ماجدی، ح. (1400). تبیین الگوهای کاهش آسیب‌پذیری هویت فرهنگی اجتماعی شهرک اکباتان تهران. جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 11(4)، 341-259.
4. اصدقی، ی. (1398). تأثیر سرمایه‌گذاری اجتماعی و مشارکت اجتماعی بر توسعه بازی‌های بومی و محلی در شهرستان هشترود (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تبریز، ایران.
5. اندام، ر.، عسگری، م.، و سلیمی، م. (1394). بررسی موانع توسعه بازی‌های بومی و محلی از دیدگاه دانشجویان. پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 4(2)، 61-49.
6. آگاهی، ع.، و عباسی، ع. (1386). درآمدی بر روابط بین‌الملل. مشهد: انتشارات معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
7. آمره، م. (1399). مفهوم هویت ملی از منظر جغرافیای سیاسی فضای مجازی. فصلنامه مطالعات ملی، 21(2)، 174-157.
8. امیری، م.، و نوروزی سید حسینی، ر. (1394). درآمدی بر روش تحقیق کیفی در ورزش (چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
9. پاپ‌زن، ع.، آگهی، ح.، و شاهمرادی، م. (1395). مولفه‌های اصلی ورزش‌های بومی و محلی به منظور بهره‌برداری در توسعه پایدار روستایی. توسعه محلی (روستایی، شهری)، 8(1)، 112-89.
10. پورطرق، آ.، رستگار، ی.، و معبدفر، س. (1401). برساخت هویت فرهنگی-بومی در بستر نسل‌ها؛ پژوهشی کیفی در میان سه نسل از شهروندان شهربندرعباس. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 13(2)،
    27-1.
11. جدیدی، س.، لبیبی، م.، و قدیمی، ب. (1400). جامعه‌شناختی مولفه‌های هویت و تاثیر آن بر سلامت ورزش همگانی. علوم پزشکی رازی، 28(2)، 103-98.
12. جوانمرد، ک. (1401). ورزش و بازتاب‌های اجتماعی از منظر مارسل موس. مطالعات راهبردی جامعه‌شناختی در ورزش، 2(4)، 358-345.
13. چینی پرداز، ف.، محمدی، ا.، و چیت‌ساز، م. (1401). بررسی پدیدارشناختی چالش‌های هویت اجتماعی زنان شاغل در اقوام مختلف (مطالعه موردی: کلان‌شهر اهواز). جامعه‌شناختی سیاسی ایران، 5(11)، 4762-4746.
14. داوودی، ع.، و رضازاده، آ. (1392). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار پی‌ال‌اس. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
15. دهواری، م. (1399). تأثیر فضای مجازی بر وضعیت انجام ورزش‌های بومی و محلی در شهرستان سراوان (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور، ایران.
16. ذوقی پایدار، م.، و فعلی، س. (1396). بررسی رابطه بین گرایش به مد و مدگرایی با هویت دینی-ملی و هویت اجتماعی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه ایرانی 94-93. اولین کنفرانس بین‌المللی فرهنگ، آسیب‌شناسی روانی و تربیت بازیابی.https://civilica.com/doc/649358، 1-21.
17. رحمتی، م.، و عباس‌زاده، م. (1394). توانمندی‌های ورزش روستایی، توسعه محلی و مشارکت اجتماعی (مورد مطالعه: کشتی گیله‌مردی). توسعه محلی (روستایی و شهری)، 7(1)، 78-59.
18. زند، ع.، فرجی، غ.، و طاعتی کواریم، ع. (1402). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی بر هویت اجتماعی و عملکرد شغلی کارکنان سازمان ورزش شهرداری تهران. پژوهش‌های کاربردی در علوم ورزشی و سلامت، 2(1)، 13-2.
19. سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا. (1388). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ هجدهم). تهران: انتشارات آگاه.
20. سری نشریات چشم‌انداز فوتبال. (99-1388). نشریه‌ی رسمی سازمان لیگ فوتبال ایران، 22(1)، 79-77.
21. سلطان‌پور اشتبینی، ا.، عربستانی، م.، و ساروخانی، ب. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی عناصر هویت فرهنگی در تکوین و پایداری هویت قوم ترک. جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 8(18)، 113-89.
22. شعبانی مقدم، غ.، و مقبولی، س. (1392). رابطه بین ورزش و حفظ هویت فرهنگی دانشجویان ورزشکار. پژوهش در ورزش‌های دانشگاهی، 3، 92-77.
23. شیانی، م.، و احمدپور، خ. (1396). رابطه بین سرمایه اجتماعی و هویت اجتماعی بین شهروندان رشت. رفاه اجتماعی، 17(66)، 255-290.
24. طاهرپور، م. (1395). تحلیل مردم‌شناختی، تحول فرهنگ ورزش سنتی کشتی با چوخه در شهرستان شیروان (خراسان شمالی). سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، برلین، آلمان.
25. عباسی مقدم، ح.، اسمعیلی، م.، و زرگر، ط. (1400). ارتباط مدل سبک زندگی، سواد رسانه‌ای و هویت اجتماعی در سازمان‌های ورزشی کشور. فصلنامه علمی مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 52، 39-30.
26. فهیم دوین، ح.، و اسداللهی، ا. (1401). تاثیر فرهنگ حاکم در ورزش‌های آیینی-میراثی بر توسعه سرمایه اجتماعی جوامع شهری (مورد مطالعه: ورزش زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی استان خراسان رضوی). پژوهش در ورزش تربیتی، 10(29)، 45-66.
27. قاسمی، ا. (1400). هویت فرهنگی در عصر جهانی شدن: همگرایی یا واگرایی. پژوهش‌های مکانی-فضایی، 5(2)، 83-96.
28. محرم زاده، م.، و سیوان نوری، م. (1399). تاثیر سبک زندگی بر هویت اجتماعی از طریق اوقات فراغت در بین دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. دوفصلنامه جامعه‌شناسی ورزش، 6(16)، 188-204.
29. محرم زاده، م.، سیوان نوری، م.، و فتحی، ف. (1400). بررسی منابع طبیعی استان اردبیل با رویکرد شناسایی فرصت‌های مثبت توسعه ورزش‌های بومی و محلی براساس فرهنگ و سنت جامعه. مدیریت دانش در ورزش، 1(1)، 1-12.
30. مرادی، ع. (1394). هویت فرهنگی اقوام ایرانی و تاثیر آن بر هویت ملی و انسجام ملی ایرانیان. مهندسی فرهنگی، 9(84)، 129-144.
31. مشایخی فرد، س.، پورزمانی، ز.، و جهانشاد، آ. (1398). نقش میانجی ذهنیت فلسفی حسابرس بر تاثیر اعتماد اجتماعی و هویت اجتماعی بر قضاوت حرفه‌ای حسابرس. دوفصلنامه حسابداری حرفه‌ای و ارزشی، 4(7)، 23-62.
32. معصومی، ح.، معصومی، خ.، و معصومی، غ. (1396). ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی استان مازندران. چاپ اول. تهران: دانش پذیر.
33. نیازی، م.، گنجی، م.، و فرقانی نوش آبادی، ز. (1395). بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی موثر بر هویت فرهنگی با تاکید بر شکاف نسلی بین دانش‌آموزان (مطالعه موردی دانش‌آموزان دختر دبیرستان شهر کاشان در سال تحصیلی 93-92). مطالعات میان‌فرهنگی، (30)، 93-118.
34. ویسیا، ا.، هدایت نیا، ز.، و غفاری پور، س. (1401). بازی‌های بومی و محلی رایج در سراسر کشور. چاپ اول. قم: انتشارات میراث ماندگار.
35. هاشمیان فر، س. ع.، مرتضی پور، م.، یعقوبی، ک.، کرمی، م.، و قلی پور، گ. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری هویت اجتماعی نوجوانان چرام. فصلنامه علمی پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، 10(1)، 25-35.
36. Bouymaj, I. (2020). Globalization’s impact on cultural identity: Empirical study on 1st and 2nd generation immigrants. Department of Marketing, Strategy and Operation, 1–83.
37. Brown, R. (2020). The social identity approach: Appraising the Tajfellian legacy. British Journal of Social Psychology, 59(1), 5-25.
38. Damanik, R., & Sinaga, W. (2021). The values of character in traditional games of the Simalungun society. Budapest International Research and Critics Institute-Journal (BIRCI-Journal), 4(1), 1059-1069.
39. Davis, A. (2017). It wasn't me, it was my festival me: The effect of event stimuli on attendee identity formation. Tourism Management, 61, 484-500.
40. Genkova, P., & Grimmelsmann, M. (2020). Investigating interculturality in Germany by means of social identity, social distance, personality, and xenophobia. Migration and Development, 11(3), 314-333.
41. Hasan, H., & Baban, A. (2018). The relationship between sports and national identity in Europe in the 20th century. Journal of Garmian University, 5(3), 22-37.
42. Haslam, C., Haslam, S. A., Jetten, J., Cruwys, T., & Steffens, N. K. (2021). Life change, social identity, and health. Annual Review of Psychology, 72, 635-661.
43. Koschate, M., Naserian, E., Dickens, L., Stuart, A., Russo, A., & Levine, M. (2021). ASIA: Automated social identity assessment using linguistic style. Behavior Research Methods, 13, 1-21. https://doi.org/10.3758/s13428-020-01511-3
44. Kroger, J. (2019). Identity in adolescence: The balance between self and other (4th ed.). London & New York.
45. Li, Z., & Wang, P. (2021). Cross-boundary Hani (Akha) folk sports cultural exchange and its dissemination strategy. Frontiers in Sport Research, 4(1), 1-7.
46. McCourt, J. (2021). Native identity development through sport (Master’s thesis, Queen’s University, Kingston, Ontario, Canada).
47. McIntyre, L. (2021). How does belonging to a sports team affect mental wellbeing Utilizing the social identity approach in the context of a male adolescent rugby team (Master’s thesis, University of Otago, Department of Psychology).
48. Obermire, K., Cohen, J. R., & Zehms, K. M. (2021). Audit committee members’ professional identities: Evidence from the field. Accounting, Organizations and Society, 93(C), 1-19.
49.  Perry, E., Mandy, W., Hull, L., & Cage, E. (2022). Understanding camouflaging as a response to autism-related stigma: A Social Identity Theory approach. Journal of Autism and Developmental Disorders, 52(2), 800-810.
50. Ran, Z., Kiki, K., & Christine, E. W. (2021). Social capital from sport event participation: Scale development and validation. Leisure Studies, 4(13), 38-52.
51. Stenishcheva, A. (2021). The relationship between the formation of the cultural identity of students and the level of education. SHS Web of Conferences, Peoples’ Friendship University of Russia, 1–5.
52. Trung, N. S., & Van, V. H. (2020). Vietnamese cultural identity in the process of international integration. Journal of Advances in Education and Philosophy, Scholars Middle East Publishers, Dubai, United Arab Emirates, 220–225.