تبیین مولفه‌های بنیادین ژئوپلتیکی موثر بر سیاست خارجی با تکنیک دلفی فازی

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 32، اسفند 1402

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2023.83227.1221

نویسندگان

مصطفی سرابی تربت حیدریه^{* 1}؛ حمید رضا محمدی²؛ علی رضا محرابی²

¹دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران.

²دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران

چکیده

سیاست خارجی استفاده از نفوذ سیاسی به منظور ترغیب سایر کشورها به اعمال قدرت قانون گذاری خود به شیوه‌ی مورد نظر دولت مربوطه است. ژئوپلیتیک شاخه‌ای از علم جغرافیا و علوم سیاسی است که به برنامه‌ریزی سیاست امنیتی یک کشور بر اساس عوامل جغرافیایی می‌پردازد. با تجزیه و تحلیل این عوامل، ژئوپلیتیک حوزه‌های قدرت موجود را ارزیابی می‌کند و سعی می‌کند سیاست یک کشور را با آنها مرتبط کند. لذا شناخت این عوامل در تبیین سیاست خارجه یک کشور امری ضروری است. در این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی و با تکنیک دلفی فازی در طی سه مرحله با انتخاب 11 نفر از نخبگان دانشگاهی و سیاسی به روش گلوله برفی به شناسایی متغییرهای بنیادین ژئوپلیتیکی موثر در سیاست خارجه پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیقی حاکی از آن است مولفه‌های ژئوپلیتیکی موثر بر سیاست خارجه به دو طبقه اصلی ملموس و ناملموس دسته‌بندی می‌شوند. شاخص‌های ملموس عبارتند از : (1) موقعیت جغرافیایی (2) جمعیت و نیروی انسانی (3) منابع طبیعی (4) ظرفیت تولید صنعتی و کشاورزی (5) قدرت نظامی. شاخص ناملموس عبارتند از : (1) ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی (2) سطح آموزشی و فنی (3) روحیه ملی (4) موقعیت استراتژیک بین المللی. بنابراین، تا زمانی که سیاست در جهان وجود دارد، ژئوپلیتیک به عنوان یک ملاحظه و تأثیر مهم در سیاست خارجی باقی خواهد ماند.

کلیدواژه‌ها

ژئوپلیتیک؛ سیاست خارجی؛ دلفی فازی؛ وزن ژئوپلیتیکی؛ مکاتب ژئوپلیتیکی

مراجع