ضابطه‌مند کردن قاعدۀ ترک استفصال و تبیین برخی کاربستهای آن در دانش اصول فقه

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آذر 1401   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.78657.1441

نویسندگان

البرز محقق گرفمی^{* 1}؛ سید علی دلبری²

¹دانشگاه علوم اسلامی رضوی

²دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

از آنجا که بخش قابل توجهی از روایات به گونه پرسش و پاسخ راوی و معصوم (ع) گزارش شده‌اند؛ شناخت مؤلفه‌های موجود در پاسخ معصوم (ع) برای استنباط حکم شرعی به یاری مجتهد خواهد آمد. یکی از موارد قابل استفاده در‌این سپهر، قاعده‌ای است که با عنوان «ترک استفصال» نام‌بردار است. ‌این قاعده در پی فهم شمول از ادلّه لفظی مرتبط است. پژوهش حاضر با بهره از منابع إسنادی به روش توصیفی-تحلیلی در پی تبیین نظام‌مند قاعدۀ مذکور و ضابطه‌مندسازی شرائط بهره‌وری از آن است. در گام پسین با تبیین کاربستهای ‌این قاعده در دانش اصول فقه، با درج نمونه‌های حدیثی مناسب، به جنبه کاربردی بهره از ‌این قاعده پرداخته است. برخی از مهمترین‌این موارد عبارتند از: حکم تکلیف در هنگامه وجود علم اجمالی، مفهوم‌شناسی شکّ در استصحاب، تعارض استصحابین، فهم اخبار علاجیّه، حکم تقلید از شخصی که بالفعل به اجتهاد نرسیده، بررسی شرطیّت ثبات مذهب در تقلید استمراری و حکم استقلال عامی‌در امر قضاوت.

کلیدواژه‌ها

شمول؛ ترک استفصال؛ حدیث؛ کاربست اصولی

مراجع