نگرش فازی به مفهوم جنون و آثار آن

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 اردیبهشت 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2023.78530.1437

نویسندگان

رضا پورمحمدی^{* 1}؛ محمد مهدی یوسفی²

¹هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده

²دانشجو دکتر روان شناسی دانشگاه تهران

چکیده

آیا جنون در امور مدنى و کیفرى به یک معناست؟ آیا جنونی که رافع مسئولیت کیفری درقتل است از نظر ماهیت وشدت، همان جنونی است که برای زوجه در نکاح حق فسخ می‌آورد یا موجب بطلان معاملات می‌گردد؟ در ادبیات رایج فقه امامیّه و حقوق ایران، جنون در همۀ احکام و قوانین به معنایی واحد است. در این رویکرد جنون مقوله‌ای صفر و یکی است که یا شخص بدان دچار است، پس همۀ احکامِ خاص بر آن مترتب میگردد و یا مبتلا نیست، پس هیچ یک از احکام خاص را نخواهد داشت. ادعای اصلی مقالۀ حاضر این است که بایداین مطلق‌گرایی را کنار گذاشته و مفهوم جنون را در تمامی ابعاد آن نسبی و فازی قلمداد نمود. چه‌بسا مجنون صرفاً در ارتکاب نوع خاصی از جرائم بی‌اختیار و بی‌اراده بوده و برخی دیگر را با اراده و هوشیاری تمام انجام ‌دهد. همان‌طور که ممکن است معاملات شخصی که دچارحادترین گونه‌های اختلال ذهنی است را کاملاً صحیح بدانیم. نگارندگان با انجام این پژوهش در وهلۀ اول درصدد تبیین نظریه‌ای با عنوان «نگرش فازی به مفهوم جنون» و سپس ارائه مبانی احتمالیِ آن در فقه امامیه برآمده‌اند. در آخر (بخش سوم) آثار چهارگانه پذیرش نگرش فازی به جنون به بحث گذاشته شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عته؛ دیوانه؛ اختلال روانی؛ نکاح؛ حقوق انگستان

مراجع