زبان و شاخصه‌های شعر جنگ در فارسی و انگلیسی: بررسی ناتورالیسم و مؤلفه‌های آن در اشعارِ منتخب قیصر امین‏پور و ویلفرد اوون

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 4، دوره 56، شماره 4، بهمن 1402، صفحه 97-129   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2024.85049.1227

نویسندگان

مسلم ذوالفقارخانی^{* 1}؛ مهدی رحیمی²؛ احمد خواجه‌ایم²

¹گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

²گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

شاعران و نویسندگان مکتب ناتورالیسم با بهره‌‏گیری از ابزار مختلف و مؤلفه‌‏های گوناگون توانسته‌‏اند به بازتاب حوادث و رویدادهای زندگانی به شیوه‌‏ای دقیق و توصیفی در شعر و رُمان بپردازند. مهم‏ترین موضوعات مطرح در این مکتب عبارت‌اند از: جنگ، فقر، فحشا، خونریزی و کشتار. پژوهش حاضر با بهره‌‏گیری از شاخصه‌‏ها، ابزار و لوازم این مکتب که به نظر می‌‏آید در شعر مقاومت و جنگ به شکل چشمگیری دیده می‏‌شود، به بررسی تطبیقی اشعار منتخب قیصر امین‌‏پور و ویلفرد اوون پرداخته است تا تحلیلی شکلی و محتوایی از آنها به دست آورد. برای این منظور، قطعه شعر «شعری برای جنگ» از سروده‏‎های سال‏‌های 1357 تا 1363 قیصر امین‌‏پور و شعر «چه شیرین است» اثر ویلفرد اوون، شاعر انگلیسی، از دفتر شعرها (1920) برگزیده و انتخاب شده‌‏اند. مؤلفه‌‏های مورد بررسی در این پژوهش عبارت‌اند از: توصیف جزء‏به‌‏جزء و دقیق؛ کاربرد زبان محاوره‌‏ای و بی‌‏پیرایه؛ خشونت زبانی و تنافر‏آوایی و به‏‌کارگیری زبانی تُند، سریع و خشن؛ و توصیف فجایع، زشتی‌‏ها، اضطراب‏‌ها و وحشت جنگ. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که شعر جنگ در انگلستان و مغرب‌زمین در بحبوحۀ جنگ جهانی اوّل، عمدتاً، شعری ضد جنگ است، هرچند شعرهای حماسی و شورانگیز در ابتدای سال‌های جنگ توسّط شاعرانی مانند رابرت بروک و زیگفرید ساسون سروده شد، در ایران امّا به جنگ از منظر حماسه و عرفان نگریسته شده است؛ هرچند علی‌رغم چنین رویکردهایی، تصویر جنگ دردآلود و سرشار از صحنه‌هایی ناتورالیستی و خشن و بی‌پیرایه و در مواقعی ضد جنگ است.

کلیدواژه‌ها

قیصر امین‌‏پور؛ ویلفرد اوون؛ ناتورالیسم؛ شعر جنگ؛ ادبیّات پایداری

مراجع

امین‏‌پور، ق. (1396). مجموعة کامل اشعار. انتشارات مروارید.

باقری، ت.، و فاطمه توکّلی (1394). قیصر امین‌پور، شاعر منتقد. نشریۀ ادبیات پایداری،  7(12)، 45-60. https://doi.org/10.22103/jrl.2015.1008

ثروت، م. (1390). آشنایی با مکتب‏‌های ادبی. سخن.

جاویدشاد، م.، و غ. برجساز (1396). از ایده‌‏آلیسم تا رئالیسم: بررسی مقابله‌‏ای شعر مقاومت انگلستان در دو مکتب جورجی و مدرنیسم. دوفصلنامة ادبیات دفاع مقدّس، 1(1)، 43-54. https://dorl.net/dor/20.1001.1.26453800.1396.1.1.4.6

حسینی، ح. (1381). گزیدة شعر جنگ و دفاع مقدّس. نشر سوره مهر.

حسینی، م. (1396). مکتب‏‌های ادبی جهان. انتشارات فاطمی.

خادمی ک. و مهدی و نسیم حسن پور ایلالی (1397). بررسی جلوه‌‏های ناتورالیسم در ادبیات داستانی جنگ (موردپژوهی: احمد دهقان). نشریة ادبیات پایداری، 10(۱۸)، 121-148.    https://doi.org/10.22103/jrl.2018.2118

داد، س. (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه‏نامة مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی به شیوة تطبیقی و توصیفی). انتشارات مروارید.

داودی، ع. (1395). شعر ضدّجنگ و قیصر امین‌پور، یادداشتی از علی داودی.

دیچز، د. (1373). شیوه‌‏های نقد ادبی (م. صدقیانی و غ. ح. یوسفی، مترجمان). انتشارات علمی.  (تاریخ نشر نسخه اصلی ۱۹۵۴)

روشنفکر، ک. و ح. قبادی (1392). نماد، نقاب و اسطوره در شعر پایداری. فنون ادبی، 5(1)، 35-52. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20088027.1392.5.1.5.8

ذوالفقارخانی، م. (1393). مکتب رمانتیسم: با برگزیده‌‏ای از برترین اشعار رمانتیسم انگلستان. انتشارات آهنگ قلم.

ساچکوف، ب. (1362). تاریخ رئالیسم (م. ت. فرامرزی، مترجم). نشر تندر. (تاریخ نشر نسخه اصلی ۱۹۷۳)

سارتر، ژ. پ. (1356). ادبیات چیست؟ (ا. نجفی، مترجم). نشر زمان. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1947)

سنگری، م. ر. (1381). ادبیات مقاومت. فصلنامة شعر،  39، 22-36.

سیّدحسینی، ر. (1381). مکتب‏‌های ادبی. انتشارات نگاه.

شریفیان، م.، و س. صادقی (1388). عشق به انسان، وطن و مقاومت در شعر قیصر امین‌‏پور. پژوهشنامة ادب  غنایی، 7(13)، 23-38.   https://doi.org/10.22111/JLLR.2009.930

شمیسا، س. (1393). مکتب‏‌های ادبی. نشر قطره.

شیرشاهی، ا. (1390). تحلیل و بررسی شعر مقاومت و دفاع مقدّس. نشر مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

فورست، ل.، و پ. اسکرین (1375). ناتورالیسم (ح. افشار، مترجم). نشر مرکز. (تاریخ نشر نسخه اصلی ۱۹۷۱)

فیاض‏‌بخش، پ. (1381). بررسی موضوعات، مضامین و قالب‏‌های شعر جنگ. فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی، 1، 113-128.

کاکایی، ع. (1380). بررسی تطبیقی موضوعات ادبیات پایداری در شعر ایران و جهان. نشر پالیزان.

میرصادقی، ج.، و م. میرصادقی (1377). واژه‌‏نامة هنر داستان‌نویسی: فرهنگ تفصیلی اصطلاح‏‌های ادبیات داستانی. نشر مهناز.

نظرچوب مسجدی، م. (1392). پیوند حماسه و عرفان در اشعار قیصر امین‌پور. نشریۀ ادبیات پایداری، سال، 4(8)، 221-236. https://doi.org/10.22103/jrl.2014.617

Abrams, M. H. (2009). A glossary of literary terms.  Wadsworth.

Albert, E. (2005). History of English literature. Oxford University Press. 

Allison, A. W. (1983). The Norton anthology of poetry. W. W. Norton & Company.

Bloom, H. (2002). Poets of world war I: Wilfred Owen and Isaac Rosenberg. Chelsea House Publishers.

Bressler, C. E. (2007). Literary criticism: An introduction to theory and practice. Pearson Prentice Hall.

Burgess, A. (1999). English literature. Longman.

Childs, P. (1999). The twentieth century in poetry. Routledge.

Cuddon, J. A. (1984). A dictionary of literary terms. Penguin Books.

Cuthbertson, G. (2011). Wilfred Owen. Yale University Press.

Galen, D. (2002). Literary movements (Vol. 2). Gale Cengage Learning. 

Habib, M. A. R. (2012). Literary criticism: From Plato to the present. Wiley-Blackwell.

Hosseini, H. (2003). Gozideh-ye she'r-e jang va defā-e moqaddas [Selected poems of war and sacred defense]. Soreh-e Mehr Publishing.

Jost, F. (1974). Introduction to comparative literature. Pegasus.

Kakaei, A. (2001). Barrasi-ye tatbighi-ye mowzoo'āt-e adabiyāt-e pāydāri dar she'r-e Irān va jahān [A comparative study of themes of sustainability in Iranian and world poetry literature]. Palizan Publishing.

Owen, W. (1920). Poems (S. Sassoon, Ed.). Chatto & Windus.

Shirshahi, A. (2012). Tahlil va barrasi-ye she’r-e moqavamat va defa’-e moqaddas [Analyzing and examining the poetry of resistance and sacred defense]. Publishing Center of Islamic Revolution Documents.

Waugh, P. (2007). Literary theory and criticism. Oxford University Press.