بررسی مفهومِ «حیوانیّت» در سووشونِ سیمین دانشور

جستارهای نوین ادبی

مقاله 3، دوره 56، شماره 3 - شماره پیاپی 222، بهمن 1402، صفحه 59-98   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.2024.80943.1401

نویسنده

اسد آبشیرینی^*

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

سووشون را باید از زبانِ حیوان خواند. جایی‌که زبانِ انسانی از تَکَلُّم فرومی‌ماند، آوایِ حیوان است که «می‌ماند». زنانگیِ و حیوان، زری و سَحَر و مادیان، یُوسُف و آنچه ادامۀ سوژۀ مردانۀ اوست را، به پرسش می‌خواند. کودکی و جنون و زندان، همان‌هایی که تن به دلالت و ایده‌باوری نمی‌دهند، تن‌هایی‌اند که در میل و بی‌معناییِ خویش، حیات را تجربه می‌کنند. حیاتی که با زندگیِ یُوسُف، مرگ بود و با سووشونش، «حیوانیّت» دوباره به روح زری باز خواهد گشت. نگارنده در این پژوهش در تحلیلِ شخصیّت‌شناسی و عناصرِ رمانِ سووشون، از آرایِ دلوز و متفکرانی که در مغناطیسِ اندیشۀ پُست‌مدرنیستیِ او می‌گنجند، بهره برده‌ است. نهایت آن‌که همان آرزوی دیرینه‌‌ای که سیمین در خاطرات کودکی‌اش به آلِ احمد واگویه کرده بود: «همیشه عاشق یک اسب بودم!».

کلیدواژه‌ها

ادبیّاتِ معاصر؛ سیمین دانشور؛ حیوانیّت؛ انسانیّت؛ سوژه؛ کودکی؛ میل؛ جنون؛ بدن

مراجع

احمدی، ب. (۱۳۹۳). خاطرات ظلمت. مرکز.

اسپیندلر، ف. (۱۴۰۰). نیچه: تن، هنر، شناخت. ترجمه سعید مقدم. مرکز.

اسپینکز، لی. (۱۳۹۲). فردریش نیچه. ترجمه رضا ولی‌یاری. مرکز.

اسپینوزا، ب. (۱۴۰۱). اخلاق. ترجمه لیلا امانت‌ملایی. ترنگ.

استروس، ک. (۱۳۷۶). اسطوره و معنا. ترجمه شهرام خسروی. مرکز.

اسمیت، د. (۱۳۹۹). فلسفه دلوز. ترجمه سید محمدجواد سیدی. علمی و فرهنگی.

اکو، ا. (۱۴۰۰). سرگذشت جامعه سیال. ترجمه هانیه رجبی و مهدی موسوی. کتاب پارسه.

اوکانر، ب. (۱۴۰۰). دیالکتیک منفی آدورنو. ترجمه آرام مسعودی. سیب سرخ.

ایگلتون، ت. (۱۳۹۷). والتر بنیامین. ترجمه مهدی امیرخانلو و محسن ملکی. مرکز.

ایگلتون، ت. (۱۳۹۸). ایدئولوژی زیبایی‌شناسی. ترجمه مجید اخگر. بیدگل.

ایومورین، م. (۱۴۰۰). فلسفه ژان‌ـ‌لوک نانسی. ترجمه نریمان جهان‌نژاد. شب‌خیز.

آگامبن، ج. (۱۳۹۱). زبان و مرگ. ترجمه پویا ایمانی. مرکز.

آگامبن، ج. (۱۳۹۷). کودکی و تاریخ. ترجمه پویا ایمانی. مرکز.

آگامبن، ج. (۱۴۰۰). انسان بی‌محتوا. ترجمه داود میرزایی. شب‌خیز.

باختین، م. (۱۳۹۹). زیبایی‌شناسی و نظریه رمان. ترجمه کتایون شهپرراد. کتاب آبان.

بدیو، آ. (۱۴۰۰). تفکر نامتناهی. ترجمه صالح نجفی. نی.

برمن، م. (۱۳۸۶). تجربه مدرنیته. ترجمه مراد فرهادپور. طرح نو.

بنیامین، و. (۱۴۰۰). خرده‌شیشه‌های اندیشه. ترجمه محمد حیاتی. مرکز.

بوتبی، ر. (۱۴۰۰). مرگ و میل. ترجمه علی رستمیان. بیدگل.

بودریار، ژ. (۱۳۹۶). شفافیت شیطانی. ترجمه پیروز ایزدی. ثالث.

بودریار، ژ. (۱۴۰۰الف). در سایه اکثریت‌های خاموش. ترجمه پیام یزدانجو. مرکز.

بودریار، ژ. (۱۴۰۰ب). وانموده‌ها و وانمود. ترجمه پیروز ایزدی. ثالث.

بودریار، ژ.، و فرانسوا، و. (۱۳۸۴). سرگشتگی نشانه‌ها. ترجمه مانی حقیقی. مرکز.

پروا، ف. (۱۴۰۰). درس‌گفتارهای لکان. سیب سرخ.

جابری، ط. (۱۳۹۸). جهان و زبان در اندیشه ویتگنستاین. ققنوس.

جمادی، س. (۱۳۹۴). انکار حضور دیگری. چاپ اول. ققنوس.

حقیقی، م. (۱۳۸۴). سرگشتگی نشانه‌ها. مرکز.

دانشور، س. (۱۳۶۲). سووشون. خوارزمی.

دریدا، ژ. (۱۳۹۶). درباره گراماتولولژی. ترجمه مهدی پارسا. شوند.

دریدا، ژ. (۱۴۰۰). در باب نام. ترجمه هادی شاهی. پارسه.

دریدا، ژ.، و فوکو، م. (۱۳۹۴). کوگیتو و تاریخ جنون. ترجمه فاطمه ولیانی. هرمس.

دلوز، ژ. (۱۳۹۴). سردی و سبعیت. ترجمه شهریار وقفی‌پور. رازگو.

دلوز، ژ. (۱۳۹۶الف). انتقادی و بالینی. ترجمه زهرا اکسیری، پیمان غلامی و ایمان گنجی. بان.

دلوز، ژ. (۱۳۹۶ب). انسان و زمان‌آگاهی مدرن. ترجمه اصغر واعظی. هرمس.

دلوز، ژ. (۱۳۹۸الف). فلسفه نقادی کانت. ترجمه اصغر واعظی. نی.

دلوز، ژ. (۱۳۹۸ب). مارسل پروست و نشانه‌ها. ترجمه الله‌شکر اسداللهی تجرق. علمی.

دلوز، ژ. (۱۴۰۰الف). نیچه و فلسفه. ترجمه عادل مشایخی. نی.

دلوز، ژ. (۱۴۰۰ب). یک زندگی. ترجمه پیمان غلامی و ایمان گنجی. چشمه.

دلوز، ژیل. (۱۴۰۱). جهان اسپینوزا. ترجمه حامد موحدی. نی.

دلوز، ژ.، و ‌گتاری، ف. (۱۳84). ادبیات اقلیت چیست. ترجمه بابک احمدی. در مجموعه سرگشتگی نشانه‌ها (گزینش مانی حقیقی؛ صص. ۲۱۵-۲۳۷). مرکز.

دلوز، ژ.، و ‌گتاری، ف. (۱۳۹۳). فلسفه چیست. ترجمه محمدرضا آخوندزاده. نی.

دلوز، ژ.، و ‌گتاری، ف. (۱۳۹۲). کافکا: به سوی ادبیات اقلیت. ترجمه شاهپور بهیان. ماهی.

دولی، م. و ‌کاوانا، ل. (۱۴۰۰). فلسفه دریدا. ترجمه نادر خسروی. نی.

دیو، ر. (۱۳۹۶). دلوز. ترجمه فریبرز مجیدی. علمی و فرهنگی.

ریکور، پ. (۱۳۹۷). تاریخ و هرمنوتیک. ترجمه مهدی فیضی. مرکز.

ژیژک، ا. (۱۳۹۶). روانکاوی ۲. ارغنون ۲۲. ترجمه مراد فرهادپور. سازمان چاپ و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

سیمز، ک. (۱۴۰۰). پل ریکور. ترجمه محمدحسین خسروی. کرگدن.

شاملو، ا. (۱۳۸۰). مجموعه آثار. نگاه.

شایگان، د. (۱۳۸۱). افسون‌زدگی جدید. ترجمه فاطمه ولیانی. مرکز.

شیهان، ش. (۱۳۹۹). ژیژک. ترجمه محمدزمان زمانی. علمی و فرهنگی.

صادقی‌پور، م. (۱۳۹۹). بوطیقای ژیژک. ققنوس.

فالزن، ک. (۱۳۹۹). فوکو و گفت‌و‌گوی اجتماعی. ترجمه بهمن باینگانی. علمی و فرهنگی.

فرخزاد، ف. (۱۳۷۶). تولدی دیگر. مروارید.

فرهادپور، م. (۱۳۸۹). عقل افسرده. طرح نو.

فوکو، م. (۱۳۹۶). تولد زیست سیاست. ترجمه‌ رضا نجف‌زاده. نی.

فوکو، م. (۱۳۹۸الف). تولد پزشکی بالینی. ترجمه فاطمه ولیانی. ماهی.

فوکو، م. (۱۳۹۸ب). نظم اشیاء. ترجمه یحیی امامی. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.  

فوکو، م. (۱۳۹۹). الفاظ و اشیاء. ترجمه فاطمه ولیانی. ماهی.

فوکو، م. (۱۴۰۰الف). امنیت، قلمرو، جمعیت: درس‌گفتارهای کولژ دو فرانس. ترجمه سید محمدجواد سیدی. چشمه.

فوکو، م. (۱۴۰۰ب). حکم‌رانی بر خود و دیگران. ترجمه سید محمدجواد سیدی. چشمه.

فوکو، م. (۱۴۰۱). تاریخ جنون. ترجمه فاطمه ولیانی. هرمس.

کولبروک، ک. (۱۳۸۷). ژیل دلوز. ترجمه رضا سیروان. مرکز.

کولبروک، ک. (۱۳۹۹). دلوز. ترجمه محمدزمان زمانی. علمی و فرهنگی.

لاکان، ژ. (۱۳۹۵). اضطراب. ترجمه صبا راستگار. پندار تابان.

لاکان، ژ. (۱۴۰۰). اضطراب. دفتر دوم. ترجمه صبا راستگار. پندار تابان.

لوکاچ، گ. (۱۳۹۹). درباره هستی‌شناسی وجود اجتماعی. ترجمه زیبا جبلی. شفیعی.

لیوتار، ژ. (۱۳۹۳). ناانسانی. ترجمه محمدعلی جعفری. مولی.

لیوتار، ژ. (۱۳۹۴). پدیده‌شناسی. ترجمه عبدالکریم رشیدیان. نی.

مالپاس، س. (۱۳۸۸). ژان‌ـ‌فرانسوا لیوتار. ترجمه بهرنگ پورحسینی. مرکز.

مایرز، ت. (۱۳۸۵). اسلاوی ژیژک. ترجمه احسان نوروزی. مرکز.

مایرز، ت. (۱۳۹۳). اسلاوی ژیژک. ترجمه احسان نوروزی. مرکز.

محبوبی‌آرانی، ح. (۱۳۹۲). نیچه و آری‌گویی تراژیک به زندگی. مرکز.

مرلوپونتی، م. (۱۳۹۷). جهان ادراک. ترجمه فرزاد جابرالانصار. ققنوس.

مک‌آفی، ن. (۱۳۹۲). ژولیا کریستوا. ترجمه مهرداد پارسا. مرکز.

موقن، ی. (۱۳۸۹). ارنست کاسیرر، فیلسوف فرهنگ. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

مونتاگ، و. (۱۳۹۹). بازگشت به اسپینوزا، بدن‌ها، توده‌ها، قدرت. ترجمه فؤاد حبیبی. مرکز.

میلز، س. (۱۳۹۲). میشل فوکو. ترجمه مرتضی نوری. مرکز.

میلز، ک. (۱۳۹۳). فلسفه آگامبن. ترجمه پویا ایمانی. مرکز.

ناکلین، ل. (۱۳۹۹). بدن تکه‌تکه‌شده. ترجمه مجید اخگر. بیدگل.

وال، ت. ک. (۱۴۰۰). کنش‌پذیری ریشه‌ای. ترجمه لیلا کوچک‌منش. بیدگل.

ولمر، آ. (۱۳۹۳). گذار از مدرنیته. ترجمه شاهرخ حقیقی. آگه.

ولوشینف، و. ن. (۱۴۰۰). فرویدگرایی، نقدی مارکسیستی. ترجمه احسان پورخیری. لاهیتا.

ویل، ا.، و لی، م. (۱۳۹۵). تفکر در میانه‌ دلوز و کانت. ترجمه روزبه صدرآرا. مولی.

ویلسون، ر. (۱۳۸۹). تئودور آدورنو. ترجمه پویا ایمانی. مرکز.

هاسه، ا.، و لارج، و. (۱۳۸۴). موریس بلانشو. ترجمه رضا نوحی. مرکز.

هانیاما، س. (۱۴۰۰). به سوی پدیدارشناسی تمایز جنسی. ترجمه حمید ملک‌زاده. گام نو.

هومر، ش. (۱۳۹۶). ژاک لاکان. ترجمه محمدعلی جعفری و سید محمدابراهیم طاهایی. ققنوس.