تحلیل انتقادی مبنای معرفت‌شناختی دیدگاه حیرت‌آفرینی زبان قرآن با تاکید بر آراء سروش و مجتهدشبستری

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 اسفند 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2024.84151.1602

نویسندگان

مهدی مهدوی اعلا^{* 1}؛ علی رضا خاتم شیشه بر²؛ علی احمد ناصح³

¹استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شیراز

²استاد حوزه علمیه قم

³استاد تمام گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

چکیده

از مهم‌ترین ملاکات اعتبارسنجی یک دیدگاه، بازخوانی شالوده‌های بنیادین فکری آن است. تنقیح مبنای بنیادی معرفت‌شناختی و تحلیل و نقادی ابعاد متعدد آن نقشی موثر در پایش زبان قرآن دارد. متاثر از پیرایش نگرش معرفت‌شناختی، انتساب حیرت‌آفرینی نسبت‌به زبان قرآن مورد تردید واقع می‌شود و شالوده‌های زیرین معرفتی و ادراکی قرآن به‌منظور مفاهمه‌گری و فیصله‌بخشی زبان قرآن استحکام افزون‌تری می‌یابد. این نوشتار می‌کوشد با کاربست ملاحضات دقیق عقلی مبنای یادشده را مورد تحلیل انتقادی قرار دهد و ازاین‌طریق سستی دیدگاه حیرت‌آفرینی را نسبت‌به زبان قرآن برجسته نماید. روش پژوهش مقاله اسنادی و تحلیلی است و یافته‌های تحقیق حاکی از این‌ست که مبنای معرفت‌شناختی دیدگاه حیرت‌آفرینی زبان قرآن دچار چالش‌های جدی است. نخست از حیث گونه‌شناسی شکاکیت پیچیده نام می‌گیرد. دوم از لحاظ تبارشناسی نگرشی نوکانتی است. سوم از نظر روش‌شناسی رهیافتی معیارگریز یادکرد می‌شود. چهارم خودشکنی خصیصه ذاتی آن مدعاست. پنجم دفاعیات موجود معیوب‌ هستند. بنابراین دیدگاه حیرت‌آفرینی زبان قرآن مبتنی بر مبنایی مخدوش و مردود وقوع یافته است.

کلیدواژه‌ها

معرف شناختی؛ نسبیت؛ حیرت آفرینی؛ زبان قرآن