نقد روش شناختی تمرکز بر متن خطابات شرعی در مقام استظهارات از ادله نقلی

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 اسفند 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.84380.1640

نویسندگان

مهدی گرامی پور^{* 1}؛ مصطفی جمال بافقی²

¹استادیار گروه فقه و مبنی حقوق دانشگاه قم

²طلبه سطح سه حوزه علمیه قم

چکیده

فقها اصل مسلمی با عنوان«حاکمیت عرف» در باب فهم ظواهر متون شرعی پذیرفته اند که طبق آن، اعتبار تمامی ظهورات ادعا شده در ادله لفظیه، منوط به انطباق با فهم عرفی از متن دلیل است. لکن به نحو گسترده نوعی رفتار خاص در برداشت از خطاب در میانشان رواج دارد که در کتب اصولی به این شیوه و چرایی آن اشاره ای نشده است. در این شیوه، به خطاب شرعی که در واقع طریقیت در کشف واقع دارند موضوعیت داده شده و متن دلیل به منزله ی خود واقعیت قانون تلقی شده است و در موارد بسیاری افراط در برداشت معانی صورت گرفته است.

این مقاله بر آن است که با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی و نقد این روش و ثمرات آن در مقام استظهار بپردازد. منشأ این نوع استظهار در کلام برخی از فقها احتجاج محور بودن استفاده از ادله است که با نقد غیر عقلایی بودن مواجه است و نقدی دیگر مربوط به نحوه ی ثبت و انتقال عمده ی ادله.

کلیدواژه‌ها

فهم عرفی؛ استظهار؛ دلیل لفظی؛ خطاب شارع

مراجع