تفسیر قرآن و قانون اساسی؛ مشابهت های سنّت تفسیری فقه امامیه و حقوق آمریکا

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 اسفند 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2024.85007.1672

نویسنده

رضا پورمحمدی^*

استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشکده زن و خانواده

چکیده

این مقاله به مقایسه نظریات تفسیری در سنّت فقه اسلامی و حقوق آمریکا پرداخته و توضیح می دهد که این دو نظام حقوقیِ کاملاً متفاوت و حتی گاهی متضاد، چگونه در تفسیر قوانین (قرآن کریم و قانون اساسی) رویکرد مشابهی اتخاذ کرده‌اند. این مقایسه را ذیل چهار بخش انجام داده‌ام: (1) جایگاه معنای ظاهریِ الفاظ در سنّت تفسیریِ فقه امامیّه و حقوق آمریکا؛ (2) ثابت یا متغیّر بودن معنا؛ (3) جایگاه هدف یا مقاصد الشریعة در تفسیر‌ و (4) در نظر گرفتن پیامد‌های تفسیری توسط فقیه و حقوقدان. ادعای اصلی من در مقالۀ حاضر این است که سنّت تفسیری فقه امامیه و حقوق آمریکا هرچند در فرهنگ‌های کاملاً متفاوتی پدید آمده‌اند اما با توجه به محوریت معنایِ عرفی و همچنین قدمتِ متنی که تفسیر می‌شود، چهارچوب نظریِ نسبتاً مشابهی دارند. امیدوارم این پژوهش‌ ها ظرفیت‌ و افق‌های جدیدی را برای مطالعات تطبیقی در اصول فقه بگشاید.

کلیدواژه‌ها

نص گرایی؛ معنای ظاهری؛ آخوند خراسانی؛ اسکالیا؛ قصد‌گرایی

مراجع