بررسی تحلیلی آرا نومعتزله با تأکید بر اندیشه‌های محمد عابد الجابری و دلالت‌های آن در تربیت‌دینی

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 اسفند 1402

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fedu.2024.78894.1207

نویسندگان

بابک شمشیری^{* 1}؛ حسین عبدالله زاده حمیرانی²؛ سعید رحیمیان³؛ محمدجعفر محلاتی⁴

¹دانشیار دانشگاه شیراز، شیراز، ایران،

²دانشجوی دکتری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³استاد، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

⁴استاد، دانشگاه اوبرلین، آمریکا

چکیده

            محور این پژوهش بررسی تحلیلی آرا نومعتزله با تأکید بر اندیشه­های محمد عابد الجابری و دلالت­های آن در تربیت­دینی است. جنبش نومعتزله خصوصاً عابد الجابری با عبور از گفتمان دینی سنتی، با ارائه خوانش جدید و انتقادی از دین، سعی در بازسازی سنت گذشته اسلامی کرده تا در پرتو آن دنیای مدرن خویش را ساخته و از سویی دین را با عصر جدید متناسب­سازی کند. با بررسی نظریات جابری در ارتباط با اندیشه اسلامی، انسان، قرآن و تربیت می­توان طرحی نو در تربیت­دینی بنیان نهاد. چنانچه اصالت، اسلامیت و عصریت از مهم­ترین مؤلفه­های فکری جابری در حوزه تربیت­دینی است که او را از دیگر نومعتزلیان متمایز کرده است. مبانی منبعث از آرا و اندیشه­های جابری در دو سطح فرادینی و درون دینی می­تواند راه­گشای چالش­های پیش روی تربیت­دینی در عصر جدید باشد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا با بررسی تحلیلی آرا و اندیشه­های جابری، دلالت­های تربیت­دینی را استخراج کند. نتایج نشان داد که مولفه‌های تربیت­دینیمورد تأکید جابری عبارت­اند از: تأکید بر عقلانیت دینی، اخلاق‌محوری، تفکر انتقادی، آزاداندیشی، شک­گرایی، عدالت­محوری، غایت­محوری متن دینی، زیست مسلمانی در دوره مدرن، استفاده از محتوای عقلانی- انسانی، محتوای ایدئالیستی- انتقادی و در نهایت تأکید بر نظام آموزشی مستقل و غیرایدئولوژیک در تربیت­دینی.

کلیدواژه‌ها

نومعتزله؛ عابدالجابری؛ تربیت دینی

مراجع