پیامد نظام های کشت بر شاخص پایداری و کربن آلی خاکدانه ها در خاک های با سابقه بلندمدت کشت نیشکر

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 فروردین 1403   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2024.86970.1390

نویسندگان

نرگس ملایی؛ محسن شکل آبادی^* ؛ محسن نائل

گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی اثرات سیستم‌های مختلف کشت نیشکر بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی-بیولوژیکی خاک و شاخص‌های پایداری خاکدانه‌ها در بخشی از اراضی استان خوزستان انجام گرفت. بدین منظور، اثرات روش کاشت نیشکر (یک ردیفه و دو ردیفه)، و سن گیاه (یکساله و چند ساله) بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک و مقدار پایداری خاکدانه خاک سطحی (30-0 سانتی متر) در مزارع نیشکر هفت تپه، که به مدت طولانی از ابتدای تاسیس مجتمع تحت کشت بوده‌اند، مورد بررسی قرار گرفت. در نمونه های خاک، مقادیر کربن آلی، کربن فعال، تنفس پایه ، تنفس برانگیخته، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (MWD)، میانگین هندسی قطر خاکدانه‌ها (GMD)، درصد خاکدانه‌های پایدار و کربن خاکدانه‌ای‌ اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد، کشت دوردیفه باز-رویش و زمین کشت‌نشده به ترتیب حاوی بیشترین (95/0 درصد) و کمترین (21/0 درصد) میزان کربن آلی خاک بودند و میزان کربن آلی به طور معنی دار در کشت‌های دوردیفه نخستین باز-رویش و تازه‌کشت‌، بیشتر از سایر کشت‌ها بود. مقدار تنفس پایه در کشت ‌یک‌ردیفه سومین باز-رویش و تنفس برانگیخته در کشت دو ردیفه تازه‌کشت، به شکل معنی‌داری بیشتر از سایر کشت‌ها به دست آمد. بیشترین مقدار MWD و GMD در کشت‌های یک‌ردیفه سومین باز-رویش و یک‌ردیفه تازه‌کشت، و کمترین مقدار آنها در زمین کشت‌نشده مشاهده شد. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت(بزرگتر از 2 میلی متر) و خاکدانه‌های ریز (2-53/0 میلی متر)، به ترتیب در کشت‌های یک ردیفه تازه‌کشت و دوردیفه تازه‌کشت مشاهد شد. بیشترین درصد خاکدانه‌های متوسط در کشت‌های یک ردیفه تازه‌کشت، دوردیفه تازه‌کشت و دو ردیفه اولین باز-رویش مشاهد شد. بر طبق نتایج، اختلاف معنی‌داری بین کشت‌های مورد مطالعه در خصوص کربن آلی درون خاکدانه‌ها مشاهده شد، به نحوی که بیشترین میزان کربن آلی موجود در خاکدانه‌ها در خاکدانه‌های درشت(2-25/0 میلی متر)، به ترتیب در کشت‌های دوردیفه دومین باز-رویش، دوردیفه تازه‌کشت و یک ردیفه تازه‌کشت مشاهد شد.

کلیدواژه‌ها

پایداری خاکدانه ها؛ نوع کشت؛ کربن فعال؛ کربن آلی؛ نیشکر

مراجع