مسیریابی و تراز بندی آزاد‌راه با استفاده از سنجش از دور سیستم اطلاعات جغرافیایی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 فروردین 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.84803.1346

نویسندگان

محمود هوشیار^{* 1}؛ رضا دوستان²؛ صلاح شاه مرادی³؛ مظهر توحیدی⁴

¹گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور

²استادیار، گروه آموزشی جغرافیا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه یزد

⁴کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور

چکیده

چکیده

آنالیز تعیین کوتاه‌ترین مسیر، همواره به عنوان یکی از کاربردی‌ترین مسائل در آنالیزهای مکانی حمل و نقل و همچنین سرویس‌های مکانمبنا شناخته می‌شود. در این پژوهش مسیریابی و تراز بندی آزاد‌راه تبریز – ارومیه براساس عوامل محیط زیستی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. لذا با در نظر گرفتن وضعیت زمین شناسی (سازند، گسل)، آبراهه‌ها، توپوگرافی (شیب، ارتفاع)، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، تراکم جمعیت و مناطق حفاظتشده، به طراحی کوتاه‌ترین مسیر با صرف کمترین هزینه بین این دو نقطه، پرداختهخواهدشد. برای انجام کار، ابتدا لایه‌های اطلاعاتی مورد نیاز برای مسیریابی از منابع مختلف جمعآوری شده، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) لایهها، وزندهی شدند. در نهایت، مسیر بهینه با استفاده از الگوریتم حداقل هزینه تعیین گردید. پیاده سازی الگوریتم‌های حداقل هزینه، نشان داد که مسیر طراحی شده با استفاده از الگوریتم حداقل هزینه 5 کیلومتر کوتاه‌تر از مسیر موجود می‌باشد. از نظر هزینه احداث نیز مسیر طراحی شده با این الگوریتم ۳۲ درصد نسبت به مسیر موجود هزینه کمتری برخوردار است. لذا نتایج پژوهش نشان داد که مسیرهای طراحی شده از نظر هزینه (زیست محیطی، اقتصادی و فنی) و طول، کاهش چشمگیری نسبت به مسیر موجود و مسیر آزادراه پیشنهادی اداره راه و شهرسازی استان دارا بوده و از میان دو الگوریتم بهینه‌یابی پیاده‌سازی شده جهت مسیریابی، الگوریتم حداقل هزینه دارای دقت بالاتری است. نتایج بیان شده نشانگر آنست که مسیر ارائه شده، باعث صرفه جویی در زمان و هزینه‌ی طراحی و ساخت راه می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

آزادراه تبریز-ارومیه؛ بهینه یابی مسیر؛ حمل و نقل؛ روش فازی؛ عوامل زیست‌محیطی