بررسی مبانی خوانش متن از منظر هرمنوتیک شلایرماخر و تحلیل آن بر اساس مبانی نظری کلاسیسیسم و رمانتیسیسم

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 فروردین 1403

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2024.86197.1299

نویسندگان

علی حسن‌بیگی؛ فاطمه دست‌رنج؛ زهرا احمدی^*

گروه الهیات و معارف اسلامی- علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اراک.

چکیده

هرمنوتیک کلاسیک تلاشی برای دست‌یابی به چگونگی خوانش متن با ارائه اصول و مبانی روشمند است. شلایرماخر از هرمنوتیسین‌های برجسته کلاسیک به شمار می‌رود. نمایان‌ترین نقش شلایرماخر در تحول هرمنوتیک، گذار از هرمنوتیک‌‌های تخصصی، و ابداع اصول و ضوابط عام تفسیری است که غالباً نشأت گرفته از گفتمان‌های ادبی- عصری اوست و نکات ارزنده‌ای را فراروی مفسران اسلامی می‌گذارد. از این‌رو، نوشتار حاضر بر آن است تا با مطالعه نظریات هرمنوتیکی شلایرماخر به روش توصیفی- تحلیلی این پرسش را پاسخ گوید که مهم‌ترین مبانی شلایرماخر در تحلیل و خوانش متن چیست؟ و با نظر به آموزه‌های کلاسیسیسم و رمانتیسیسم چگونه تحلیل می‌شود؟ نتایج نشان می‌دهد، اثرپذیری شلایرماخر از مکاتب ادبی- عصریِ خویش سبب شده است تا از القاء نگرشی تک بعدی به مقوله فهم متن پرهیز نموده و از گفتمان‌های مختلف ادبی نظیر گفتمان‌های کلاسیستی و رمانتیستی بهره برد. محوریت مؤلف، غایت‌مندی معنا، عینیت معنا، فراعصری بودن فهم، روش‌گرایی فهم، و اهمیت قواعد زبان‌شناختی از اصول مبتنی بر تفکر کلاسیستی شلایرماخر؛ و اصالت فردیت مؤلف، اصالت سوء فهم، عدم کفایت قواعد زبان‌شناختی، عدم امکان پرهیز کامل از تأثیر پیش‌فرض‌ها، امکان تحقق فهم برتر از مؤلف، و بشری بودن گزاره‌های کتاب مقدس از اصول مبتنی بر تفکر رمانتیستی اوست.

کلیدواژه‌ها

مبانی؛ خوانش متن؛ شلایرماخر؛ هرمنوتیک کلاسیک؛ کلاسیسیسم؛ رمانتیسیسم