تأثیر زهکشی لانه‌موشی و کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد کلزا به‌عنوان گیاه کشت دوم اراضی شالی‌زاری در منطقه رشت

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اردیبهشت 1403   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2024.86500.1374

نویسندگان

ابراهیم کرمیان¹؛ مریم نوابیان¹؛ محمد حسن بیگلوئی^{* 2}؛ محمد ربیعی³

¹گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

²گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت-ایران

³موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش وترویج کشاورزی، رشت، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر سامانه زهکشی لانه‌موشی و مدیریت کود نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد کلزا، آزمایشی به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال زراعی 1402-1401 به‎مرحله اجرا گذاشته شد. تیمار زهکشی شامل: بدون زهکشی (D0، شاهد)، زهکشی لانه‎موشی بدون گراول (D1) و زهکشی لانه‎موشی با گراول (D2) و تیمار کود نیتروژن از منبع اوره شامل: 180 کیلوگرم در هکتار (N1) و 240 کیلوگرم در هکتار (N2) بودند. گیاه کلزا (Brassica napus) رقم دلگان به‌عنوان گیاه کشت دوم بعد از برداشت برنج انتخاب شد. بلافاصله قبل از مرحله برداشت، برای تعیین صفات تعداد دانه در غلاف شاخه های فرعی، تعداد دانه در غلاف، وزن دانه در شاخه های فرعی، وزن دانه در شاخه اصلی و وزن دانه در بوته، 10 بوته به طور تصادفی انتخاب و به صورت دستی از منطقه طوقه برداشت شدند. همچنین برای تعیین عملکرد دانه از هر کرت با در نظر گرفتن مرزها یک متر مربع به صورت تصادفی انتخاب و بوته ها به صورت دستی از ناحیه طوقه برداشت شدند. پس از رسیدن رطوبت دانه ها به حد مطلوب، دانه ها از غلاف جدا شده و با استفاده از ترازو آزمایشگاهی با دقت یک هزارم گرم توزین شدند و عملکرد دانه بر حسب کیلوگرم برهکتار محاسبه شد. برای تعیین درصد روغن و پروتئین دانه به ترتیب از دستگاهای SOXTEC SYSTEM HT 1043 و کجلدال استفاده شد. نتایج تجزیه آماری داده‎ها نشان داد که اثر تیمار زهکشی بر وزن دانه در شاخه فرعی و درصد پروتئین )05/0≥P) و بر وزن دانه در شاخه اصلی، وزن دانه در بوته و عملکرد دانه )01/0≥P)، و اثر تیمار کود بر تعداد دانه در غلاف شاخه فرعی و تعداد دانه در هر غلاف (05/0≥P) و اثر متقابل آن‌ها بر وزن دانه در شاخه اصلی، وزن دانه در بوته و عملکرد دانه )05/0≥P) معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه با 48/3579 کیلوگرم بر هکتار در تیمار D1N2 بدست آمد که در مقایسه با تیمار بدون زهکشی و زهکشی با گراول با همان سطح کود نیتروژن به ترتیب 63/13 و 31/2 درصد بیشتر بود. از آنجا که گیاه کلزا از نظر عملکرد و درصد روغن اهمیت دارد و بین تیمارهای زهکشی و کود نیتروژن از نظر میانگین درصد روغن اختلاف معنی‌داری وجود نداشت، بنابراین می‌توان از دیدگاه عملکرد گیاه، تیمار زهکشی لانه‌موشی بدون گراول با سطح کود 240 کیلوگرم بر هکتار را بهعنوان گزینه مناسب برای کشت گیاه کلزا بعد از برداشت برنج معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

تعداد دانه در غلاف؛ درصد پروتئین؛ درصد روغن؛ رقم دلگان؛ وزن دانه

مراجع