| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,028 |
| تعداد مقالات | 21,110 |
| تعداد مشاهده مقاله | 47,486,092 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,370,150 |
روش‌شناسی خواجه نصیر طوسی و علامه حلی در مسئلهٔ خدا | ||
| جستارهایی در فلسفه و کلام | ||
| دوره 56، شماره 1 - شماره پیاپی 112، شهریور 1403، صفحه 147-167 اصل مقاله (436.82 K) | ||
| نوع مقاله: علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2024.86162.1298 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن عباسی حسن آبادی* 1؛ رضا رسولی شربیانی2؛ احمد دستوری سدهی3 | ||
| 1دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران. ایران | ||
| 3فارغ‌التحصیل دکتری فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه پیام نور. | ||
| چکیده | ||
| بررسی مبانی فکری و جایگاه فلسفه و کلام در مفهوم‌سازی خدا نزد فیلسوفان و متکلمان، رویکرد آن‌ها را در خصوص مسئلهٔ خدا روشن می‌سازد. مسئلۀ خدا در دیدگاه خواجه نصیر و علامه حلی، دو متکلم «حله»، باتوجه‌به مبانی فکری و فلسفی-کلامی آن‌ها و جایگاه فلسفه و کلام در مفهوم‌سازی خدا نزد آن‌ها چگونه بررسی میشود؟ رویکرد آن‌ها به مسئلۀ خدا تا چه میزان به هم تحویل‌پذیر است و تا چه حدی از هم فاصله می‌گیرند؟ در این نوشتار، به بررسی این مسئله از دو ساحت صوری و روشی-محتوایی می‌پردازیم. در ساحت صوری، به بحث دربارۀ نحوۀ چینش مطالب در آثار آن‌ها باتوجه‌به مبانی فلسفی‌کلامی آن‌ها و تلقی‌ای که از این رهگذر از خدا دارند و در ساحت روشی‌محتوایی، به بحث در روش شناخت و اثبات خدا و تبیین صفات (توأمان روش و محتوا) به مسئلهٔ خدا و مفهوم خدا نزد آن‌ها می‌پردازیم که خواجه به خدایی فلسفی معتقد است و علامه حلی با نگاهی درون‌دینی‌تر، خدایی دینی- فلسفی را مطرح می‌کند. در ساحت محتوایی، در روش اثبات وجود خدا در مفهوم‌سازی خدا، نظر آن‌ها هم‌پوشانی دارد و در ساختار صوری و بحث شناخت خدا، بنابر مبانی فکری آن‌ها تفاوت‌هایی دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خدا؛ فلسفه؛ کلام؛ خواجه نصیر؛ علامه حلی؛ روش؛ شناخت | ||
| مراجع | ||
|
قرآن.
آل عبدالجبار بحرانى، سلیمان‌بن‌احمد. ارشاد البشر فی شرح الباب الحادی عشر. به‌تحقیق ضیاء بدر آل سنبل. قم: طلیعة النور، 1430ق.
بدوی، عبدالرحمن. الایضاح فی الخیر المحض لأرسطوطالیس، الأفلاطونیه المحدثه عندالعرب، کویت: وکالت المطبوعات، 1977.
بهشتی، احمد، «وجوب‌وجود و جامعیت آن در اندیشۀ فلسفی خواجه نصیر». فرهنگ، ش 61 و 62 (1386): 233-254.
حسن‌زاده آملی، حسن. کلمۀ علیا در توقیفیت اسماء. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ‌دوم، 1374.
شعرانی، ابوالحسن. کشف المراد. ترجمه و شرح تجرید الإعتقاد. تهران: هرمس، چاپ‌دوم، 1389.
عباسی حسین‌آبادی، حسن، اکرم عبدالله‌پور. «جایگاه فلسفه و کلام در مفهوم‌سازی خدا نزد نصیرالدین طوسی». پژوهشنامۀ امامیه، ش13 (بهار و تابستان 1400): 64-84. 10.22034/JIS.2020.118784
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. الألفین فی إمامة مولانا أمیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب علیه السلام. قم: دار الهجرة، چاپ‌دوم، 1409ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. الباب الحادی العشر مع شرحیه یوم الحشر مفتاح الباب. با مقدمه و تحقیق مهدی محقق. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی، 1370.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. انوار الملکوت فی شرح الیاقوت. به‌تحقیق محمد نجمی زنجانی. قم: بیدار، 1363.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. تسلیک النفس الی حظیرهالقدس. مقدمهٔ جعفر سبحانی. قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)، 1426ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. رسالة السعدیة. به‌تصحیح عبدالحسین محمدعلى بقال. قم: کتابخانۀ عمومى حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى(ره)، 1410ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. کشف الفوائد فی شرح قواعد العقائد. قم: کتابخانۀ عمومى حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى(ره)، 1404ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد. به‌تصحیح حسن حسن‌زاده آملى. قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1413ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. مناهج الیقین فی اصول دین. تهران: منظمة الأوقاف و الشؤون الخیریة، دار الأسوة، 1415ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. نهایة المرام فی علم الکلام. مقدمۀ جعفر سبحانی. قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)، 1419ق.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. نهج الحق کشف الصدق. قم: تبیان، 1387.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. نهج الحق و کشف الصدق. ترجمۀ علیرضا کهنسال. تهران: تاسوعا، 1379.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف. نهج المسترشدین فی اصول الدین. به‌تحقیق احمد حسینی و هادی یوسفی. قم: مجمع الذخائر الإسلامی، بی‌تا.
غرویان، محسن. ترجمه و شرح باب حادى عشر. قم: دار العلم، 1386.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله. ارشاد الطالبین الى نهج المسترشدین. به‌تحقیق مهدی رجایی. قم: کتابخانهٔ عمومى حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى(ره)، 1405ق.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله. الباب الحادی العشر مع شرحیه. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی، 1365.
فاضل مقداد، مقدادبن‌عبدالله. شرح باب حادی عشر. ترجمه و شرح حسن مصطفوی. تهران: امیرکبیر، 1370.
فخر رازی، محمدبن‌عمر، المحصل. به‌تحقیق حسین اتای، عمان: دار الرازی، بی‌تا.
فرحات، هانی. اندیشه‌های فلسفی و کلامی خواجه نصیرالدین طوسی. تهران: مرکز پژوهشی میراث ایران، 1389.
فلوطین، اثولوجیا افلوطین عندالعرب، محقق عبدالرحمن بدوی، الطبعه الثالثه، قم، انتشارات بیدار. 1413.
فلوطین، اثولوجیا، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش. 1378.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. پنج رسالۀ اعتقادی. قم: کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی، 1375ب.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. تجرید الإعتقاد. ملاحظات محمدجواد حسینی جلالی. تهران: مکتبه الإعلام الإسلامی، 1407ق.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. تلخیص المحصل فی علل والمعلولات. بیروت: دار الاضواء، چاپ‌دوم، 1405.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. تلخیص المحصل. بیروت: دار الاضواء، چاپ‌دوم، 1405ق.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. تلخیص المحصل؛ قواعد العقائد. بیروت: دار الاضواء، چاپ‌دوم، 1405ق.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. شرح الإشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه، چاپ‌دوم، 1375الف.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. فصول. به‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه. تهران: دانشگاه تهران، 1335.
نصیرالدین طوسی، محمدبن‌محمد. قواعد العقاید. ملاحظات علی‌حسن حازم. بیروت: دار الغربه، 1413ق. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,031 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 218 |
||