واکاوی عوامل و محرکهای موثر در ساماندهی بافتهای فرسوده و ناکارآمد حاشیه شهر زاهدان

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 22، شماره 3 - شماره پیاپی 48، مهر 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.86072.1381

نویسندگان

صفورا آبخشت¹؛ معصومه حافظ رضازاده^{* 2}؛ محمودرضا انوری³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان،ایران

²دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری،واحد زاهدان،دانشگاه آزاداسلامی، زاهدان، ایران

³دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد زاهدان،دانشگاه آزاداسلامی، زاهدان، ایران

چکیده

چکیده

گسترش فضایی بی‌رویه، بدون برنامه و ورود افراد مهاجر به شهر زاهدان باعث شکل‌گیری بافت‌های حاشیه‌ای در این شهر گردیده است. این شهر همانند شهرهای بزرگ کشور از مشکلات ناشی از بافت‌های فرسوده رنج می‌برد. یکی از موارد مهم در کاهش مشکلات ناشی از آن، ساماندهی بافت‌های فرسوده و شناسایی عوامل موثر بر ساماندهی بافت فرسوده در این شهر است. لذا پژوهش حاضر سعی بر آن دارد، ضمن شناسایی محلات حاشه‌ای و فرسوده شهر، به بررسی عوامل و محکر‌های موثر بر ساماندهی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد حاشیه شهر زاهدان بپردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش مردم محلی و ساکنان بافت‌های فرسوده شهر زاهدان بوده که با استفاده از فرمول‌کوکران 280 نمونه به روش نمونه‌گیری تصادفی‌ساده انتخاب گردید. برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات از پرسش‌نامه و سوالات کمی (طیف لیکرت)، و مصاحبه استفاده شد. جهت بررسی وضعیت بافت‌های فرسوده شهر زاهدان از روش توصیفی-تحلیلی و GIS استفاده شد. برای شناسایی عوامل و محرک‌های موثر بر ساماندهی بافت فرسوده زاهدان از مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده شد. نتایج بررسی وضعیت بافت‌های فرسوده و ناکارآمد زاهدان نشان داد که 1223٫۷ هکتار از بافت شهر زاهدان فرسوده و ناکارآمد است. محلات شیرآباد، کریم‌آباد، کارخانه نمک و پشت گاراژ، بابایان، مرداقلی و چلی‌آباد مهم‌ترین محلات دارای بافت فرسوده و ناکارآمد در شهر زاهدان هستند. نتایج مدل معادلات ساختاری عوامل و محرک‌های موثر بر ساماندهی بافت فرسوده نیز نشان داد که عامل اقتصادی با ضریب تاثیر 71/0 بیشترین تاثیر را بر ساماندهی بافت فرسوده زاهدان داشته است. عامل امکانات، خدمات و تأسیسات زیربنایی شهری با ضریب تاثیر 67/0، عامل اجتماعی و فرهنگی با ضریب تاثیر 61/0، عامل کالبدی و محیطی با ضریب 59/0 و عامل سیاست‌های نوسازی بافت فرسوده با ضریب تاثیر 47/0، در مرتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ساماندهی؛ بافت فرسوده؛ عوامل و محرک‌ها؛ مدل معادلات ساختاری؛ شهر زاهدان

مراجع