گاهان و تقسیم زمان در گویـش روســتـای بــیــمــرغ گنـــاباد

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 7، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 33، اسفند 1402، صفحه 165-177   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2024.79854.1134

نویسنده

حمید خصلتی^*

دانش‌آموختهٔ دکتری زبان و ادبیات فارسی

چکیده

پژوهش و بررسی گویش‌های اصیل فارسی از جمله پژوهش‌هایی است که برای پژوهشگر لذتی دوچندان همراه دارد و همچنین دستاوردهای حاصل از آن می‌تواند دست‌مایهٔ کارگزاران فرهنگی کشور قرار گیرد و راهگشای پژوهش‌های بعدی در این مسیر باشد. خراسان بزرگ که خاستگاه زبان فارسی دری بوده است، هنوز از یک ویژگی منحصربه‌فرد برخوردار است و آن دور بودن گویش بسیاری از از تغییرات گستردهٔ زبانی است. گویش شهرهایی چون گناباد، قاین، تایباد، تربت‌حیدریه به‌گونه‌ای است که کمترین تغییرات را در طول زمان شاهد بوده است و مقایسۀ گویش و واژگان مردم این مناطق با منابع مکتوب قرن‌های چهارم و پنجم شاهدی بر این مدعاست. پژوهش پیش رو که با دقت نظر و جستجو در بخش کوچکی از گویش روستای بیمرغ شهرستان گناباد صورت گرفته است، نشان دهندهٔ اهمیّت زمان و تقسیم‌بندی و نام‌گذاری آن نزد مردم این دیار است. این پژوهش نشان خواهد داد مردم این منطقه با روش‌های جالب‌توجهی تقسیم‌بندی‌های متنوعی از زمان را در طول شبانه‌روز و همچنین در طول ماه و سال انجام داده‌اند. توجه به شغل اکثر مردم این منطقه که کشاورزی و دامداری بوده است، دلایل خوبی برای نحوه تقسیم‌بندی‌های زمان و تنوع آن فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

گویش؛ بیمرغ؛ گناباد؛ مدیریت زمان

مراجع

بیهقی، ا. (1375). تاریخ بیهقی. به کوشش دکتر خطیب رهبر. چاپ پنجم. تهران. انتشارات مهتاب.

بیهقی، ا. (1350). تاریخ بیهقی. تصحیح دکتر غنی و فیاض. چاپ مشهد.

پهلوان، ع. م. (1373). بررسی گویش مردم گناباد. پایان‌نامه. درگاه پژوهشگاه علوم و اطلاعات ایران.

http://ganj.irandoc.ac.ir/articles/79236

درخشان مقدم، پ. (1386). بررسی گاه‌شماری و بررسی اصطلاحات تقسیم‌بندی زمان در زبان‌های ژرمنی و ایرانی. نشریه مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی. سال 1386. شماره 220. ص 883-865.

لباف، خانیکی، ر. (1378). صرف فعل در گویش روستای خانیک. خراسان پژوهی. سال دوم بهار و تابستان 1378 شماره 1 (پیاپی 3). ص 100-90.

معین، م. (1364). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات امیرکبیر.

منصوری، م. (1392). مدیریت زمان در گویش خاوران. ویژه‌نامه فرهنگستان زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دوره جدید خرداد 1392. شماره 2. ص 135-125.

یاحقی، م. ج. (1381). برخی از جنبه‌های زبانی و فرهنگی گویش فردوس. مجموعه مقالات نخستین هم‌اندیشی گویش‌شناسی. به کوشش حسن رضایی باغ بیدی. تهران. ص 635-613.