تحلیل روابط ایران و ترکیه بر مبنای ژئوپلیتیک زیست محیطی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.79376.1206

نویسندگان

محسن جان پرور¹؛ فرید عباسی^{* 2}

¹دنشگاه فردوسی، مشهد، ایران

²دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

فضاهای جغرافیایی با یکدیگر دارای مناسبات مختلفی هستند. به خصوص فضاهای جغرافیایی همجوار که به دلیل مجاورت، مناسبات بیشتری نسبت به سایر فضاها دارند. پارامترهای گوناکونی در مناسبات میان فضاها تاثیرگذارند که از جمله آنها پارامترهای زیست محیطی هستند. زیرا مسایل زیست محیطی در دهه های اخیر اهمیت یافته و مناسبات سیاسی بازیگران را تحت تاثیر قرار داده اند. به ویژه این مسئله در فضاهای هم جوار از اهمیت برجسته ای برخوردار گشته است. در این میان، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه به عنوان دو بازیگر در منطقه، مناسبات سیاسی آنها به نظر میرسد تا حدی تحت تاثیر مسائل زیست محیطی قرار گرفته است. بر این مبنا، پژوهش حاضر تلاش دارد تا مناسبات سیاسی بین دو کشور را با نگرش ژئوپلیتیک زیست محیطی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. روش انجام این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. روش تجزیه و تحلیل داده ها مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه ای) به صورت تحلیل محتوا و آماری از طریق سیستم نرم افزاری میک مک و سناریو ویزارد است. نتایج حاصل از بررسیها و تحلیل نظریه ها نشانگر آن است که 35 شاخص به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روابط ایران و ترکیه از منظر ژئوپلیتیک زیست محیطی موثر هستند که این شاخص‌ها در قالب ابعاد پنج گانه (منابع آب، منابع خاک، پوشش گیاهی، اقلیم، گونه های زیستی) در نظر گرفته شده اند. با استفاده از روش میک مک 9 عامل به عنوان پیشرانهای کلیدی موثر بر روابط ایران و ترکیه استخراج شد و در فرایند تحلیل سناریوهای پژوهش تعداد 10100 وضعیت محتمل توسط نرم افزار سناریو ویزارد ارائه شد. تعداد 9 سناریو قوی با 3 سناریوی وضعیت مطلوب و بسیار مطلوب، تعداد 3 سناریوی با وضعیت میانه و همچنین تعداد 3 سناریو با وضعیت بحرانی و فاجعه با توجه به روابط ایران و ترکیه از بعد زیست محیطی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

ژئوپلیتیک؛ مناسبات؛ ایران؛ ترکیه؛ محیط زیست