واکاوی زیباشناسی لفظی در زبان زنانه سوزان علیوان

زبان و ادبیات عربی

دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 34، آذر 1402، صفحه 20-42   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jallv15.i3.2302-1234

نویسنده

احمد لامعی گیو^*

دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه بیرجند، ایران

چکیده

توجّه به جایگاه و ویژگی‌های ادبیّات زنان در نقد ادبی معاصر، همزاد گسترش و رونق زنانه­نویسی و موضوعات مرتبط با این حوزه، به­ویژه هویّت زنان، سبک گویشی و زبان آنان می‌باشد که هرکدام در قالب مؤلّفه‌های جزئی‌تر قابل تأمّل و مداّقه است. به­طوری که در این فضا می‌توان به شناخت عناصر احساسی زنان و رویکردهای زیباشناسی گفتار آنان پی‌برد. از جمله شعرای معاصر زن که کلامش را با رنگ عاطفه و شور احساس آمیخته و به ویژگی‌های روح زنانگی پرداخته و آنها را با قلم وزین خود آراسته، خانم سوزان علیوان، شاعر لبنانی است. او در بیان اندیشه‌ها و تفکّرات خود بر آن است تا دیدگاه جامعه عصرش را نسبت به زنان متحوّل ساخته و زن را الگوی عاطفه‌ای صادق و کانون محبّت و سرزندگی معرفی نماید و جوّ جامعه‌اش را متوجّه قابلیت‌ها و توانایی‌های نهفته زنان گرداند. در این مقاله سعی شده است به روش توصیفی تحلیلی، به معرفی این شاعر و ابعاد زیباشناسی زبان وی در چهار سطح آوایی، واژگانی، نحوی و ارتباطی در اشعارش پرداخته شود و مهم‌تر اینکه زوایای شخصیّتی، هنر نویسندگی و روح زیبا و لطیف او در تبیین مقاصدش تشریح گردد. بی‌شک واکاوی جلوه‌های زیبای ادبیات این شاعر و سبک گویشی او در تبیین موضوعات و معرفی فرهنگ و اعتقادات، نشان روشنی از قدرت بیانی و ترسیم هنرآفرینی‌ و اعجاز در سخن اوست که در قالب شعری لطیف و گفتاری دلنشین به جامعه ادبی، به­ویژه زنان تقدیم می‌کند تا بدین­وسیله جایگاه و منزلت زن را در اجتماع تشخّص بخشد و با رویکردی منطقی اندیشه جامعه را با حوزه فکری و عدالت­خواهانه زن و باورهای فرهنگی را در قالب اشعاری لطیف بر پایه نظرات فمینیستی تحکیم بخشد.

کلیدواژه‌ها

شعر؛ زن؛ ادبیّات زنانه؛ زیباشناسی؛ سوزان علیوان

سایر فایل های مرتبط با مقاله

چکیده انگیسی 2.pdf

مراجع

• اسماعیل، عزّالدین.(1966). الشعر العربی المعاصر، قضایاه و ظواهره الفنیّة والمعنویّة، بیروت: دارالفکر العربی.
• انیس، ابراهیم.(بی­تا). الأصوات اللُّغویّه، القاهره: مکتبة نهضه مصر.
• بدوی، احمد.(1996). أسس النقد الأدبی عند العرب، القاهرة: دارنـهضة مصر للطباعة و النشر.
• ترادگیل، پیتر.(1376). زبان­شناسی اجتماعی، ترجمه محمد طباطبایی، تهران: آگه.
• خضر، عباس.(1968). أدب المقاومة، القاهره: دارالکتاب العربی.
• زرکشی، محمّد بن عبدالله.(2006). البرهان فی علوم القرآن، تحقیق ابوالفضل الدمیاطی، القاهره: دار الحدیث.
• ژان کالوه، لویی.(1379). درآمدی بر زبان­شناسی اجتماعی، ترجمه محمّدجعفر پوینده، چاپ اوّل، تهران: نقش جهان.
• السعران، محمود.(بی‌تا). علم اللُّغة مقدّمة للقاری العربی، لبنان: دارالنهضة العربیّة.
• شفیعی کدکنی، محمّدرضا.(1385). موسیقی شعر، ویرایش سوم، چاپ نهم، تهران: آگاه.
• الصَفَدی، صلاح‌ الدین خلیل بن أیبک.(1987‌). جنان‌ الجناس(فی علم‌البدیع). تحقیق سمیر حسین حلبی، الطبعة الأولی، بیروت: دار ‌الکتب ‌العلمیّه.
• صفوی، کوروش.(1393). از زبان­شناسی به ادبیات، تهران: سوره مهر.
• عباس، حسن.(1998). خصائص الحروف العربیة و معانیها، دمشق: منشورات اتّحاد الکتّاب العرب.
• علیوان، سوزان.(1998). شمس مؤقته، القاهره.
• (1999). ما من ید، القاهره.
• (2004). لنتخیّل المشهد، بیروت.
• (2006). کراکیب الکلام، بیروت.
• (2008). کل الطرق تؤدی إلی صلاح سالم، بیروت.
• (2010). ما یفوق الوصف، بیروت.
• (2011). رشق الغزال، بیروت.
• (2012). معطف علّق حیاته علیک، بیروت.
• (2014). الحبّ جالس فی مقهی، بیروت.
• (1996). لا أشبه أحداً، بیروت.
• فتوحی، محمود.(1390). سبک شناسی، نظریه ها و رویکردها، تهران: سخن.
• الـملائکة، نازک.(2007). قضایا الشعر المعاصر، ط14، بیروت: دارالعلم للملایین.
• گورین، ویلفرد. ال و همکاران.(1388). درآمدی بر شیوه‌های نقد ادبی. ترجمه‌ علیرضا فرح‌بخش و زینب حیدری مقدّم، چاپ اوّل.تهران: رهنما.
• میرعابدینی، حسن.(1380). صد سال داستان­نویسی ایران، تهران: چشمه.
• نجفی عرب، ملاحت.(1394). زبان و جنسیت در رمان، تهران: علم و دانش.
• وحیدیان، کامیار.(1379). بدیع از دیدگاه زیباشناسی، چاپ اول، تهران: دوستان.
• ویوین، بار.(1383). جنسیت و روانشناسی اجتماعی، ترجمه حبیب احمدی و شایق بیتا، شیراز: نوید شیراز.
• هاشمی، احمد.(د.ت). جواهر البلاغه. ط2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
• بهمنی مطلق، یدالله و بهزاد مروی.(1398). «بررسی زبان زنانه و مردانه در رمان شب­های تهران از منظر دستور زبان». پویش در آموزش علوم انسانی. تابستان. سال چهارم. شماره 3 صص21- 37.
• پارسی نژاد شیرازی، کامران.(1382). «فمینیسم ادبی در غرب». ادبیات داستانی. دورة یازدهم. شماره 68. صص 33-28.
• زارع، مرتضی.(1397). «نمودهای زنانگی و مردانگی در زنانه نویسی و مردانه نویسی». ادبیات پارسی معاصر. پژوهشگاه علوم انسانی. دوره هشتم. شماره 2. صص 108-91.
• غلامحسین زاده، غلامحسین و همکاران.(1391). «سیر ادبیات زنان در ایران از ابتدای مشروطه تا پایان دهه هشتاد». دو فصلنامه تاریخ ادبیّات، دوره پنجم. شماره 71. صص 212-199.
• فسنقری، حجّت­الله و کارآمد، راضیه.(1396). «سبک­شناسی دعای ابوحمزه ثمالی در دو لایه نحوی و بلاغی». مجلّه زبان و ادبیّات عربی.دوره هشتم. شماره 17. صص 173-200.Doi: 10.22067/jall.v8i17.57713
• مرگان­پور، مسعود، حسین شمس آبادی، حسین میرزایی نیا و عباس گنجعلی.(1398). «بررسی سبک­شناسی لایه آوایی اشعار خلیل حاوی». مجلّه زبان و ادبیّات عربی. سال یازدهم. شماره 1. صص 87-57.
• ممتحن، مهدی و واقف­زاده، شمسی.(1389). «الأدب النسائی مصطلح یتأرجح بین مؤیّد و معارض». دراسات الأدب المعاصر( التراث الأدبی). دوره دوّم. شماره 7. صص 152-135.
• ممتحن، مهدی.(1392). «نوسان اصطلاح فمینیسم میان ناقدان موافق و مخالف». دراسات الأدب المعاصر(التراث الأدبی). دوره دوّم. شماره (7). صص 146- 135.
• الخلیج.(2012). «الشاعره سوزان علیوان: المکان یلقی بظلال کثیفه علی روح الشاعر». alkhaleej.ae
• یوسف، فاروق.(2018). «سوزان علیوان طفله الشعر العربی التی لن تکبر». صحیفة العرب. السنه 41. العدد 11096. alarab.co.uk

41. 41. Lakoff, Tolmach Robin .(1975).Language and Woman’s Place, Newyork: Harper and Row Publishers.
42. --------.(2010).Literary Language and Woman’s Place, Washington: Harper and Row Publishers.
43. 43. -----------.(2012).The DSL Theory and Literary Language. Washington: the University of Chicago Press.