پیش‌نگری تغییرات مقدار بارش فرین با دوره بازگشت‌های مختلف در ایران بر اساس رویکرد همادی ده مدل‌ CMIP6 در آینده نزدیک

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.86464.1456

نویسندگان

سکینه خان سالاری¹؛ سیده عاطفه محمدی²؛ زهرا قصابی^{* 3}؛ حسن صالحی⁴

¹استادیار پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوّ، تهران، ایران

²پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو

³پژوهشگاه هواشناسی

⁴دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در پژوهش حاضر تغییرات مقدار بارش فرین با دوره بازگشت‌های مختلف در دوره 2050-2026 با ترکیب وزنی 10 مدل CMIP6 در سناریوهای مختلف مطالعه شد. طبق رتبه‌بندی مکانی و زمانی ظرفیت-های شبیه‌سازی تاریخی 10 مدل CMIP6 در ایران، وزن‌های مربوط به هر یک از مدل‌ها به‌دست آمد. سپس با استفاده از روش وزن‌دهی مبتنی بر رتبه، پیش‌نگری مقدار بارش فرین در منطقه مورد مطالعه انجام شد. در ادامه بارش‌های فرین در بهترین توزیع آﻣﺎری ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ داده‌ﻫﺎ برای هر یک از ایستگاه‌ها که در 84 درصد ایستگاه‌ها توزیع log-Pearson type3 با آزمون کای‌اسکوئر انتخاب گردید، در دوره‌ی تاریخی (1990-2014) و آینده در هر سه سناریو و دوره بازگشت‌های مختلف محاسبه شد. مقایسه پیش-نگری بارش‌های فرین با دوره تاریخی نشان داد که درصد تغییرات مقدار بارش فرین پیش‌نگری شده در سناریو SSP2-4.5، نسبت به دو سناریو دیگر بیشتر است. همچنین به سمت دوره بازگشت‌های طولانی‌تر درصد افزایش مقدار بارش پیش‌نگری شده افزایش و منطقه رخداد آن نیز گسترش می‌یابد. بیشترین افزایش مقدار بارش فرین پیش‌نگری شده (بیشتر از25 درصد) در سناریو خوش‌بینانه در ایستگاه‌های گرگان، بابلسر، بجنورد، اراک، اصفهان و زاهدان، در سناریو میانه در ایستگاه‌های گرگان، سنندج، همدان، اراک، کاشان، اصفهان، شیراز، فسا، میناب، بوشهر، بندر عباس، بندر لنگه، ابوموسی، و در سناریو بدبینانه در ایستگاه‌های بجنورد، بیرجند، اراک، کاشان و سمنان مشاهده ‌شد. افزایش مقدار بارش فرین بیش از 25 درصد در ایستگاه اراک در هر سه سناریو (حدود 70 درصد در سناریوهای SSP1-2.6 و SSP2-4.5، حدود 50 درصد در سناریوی SSP5-8.5 در دوره بازگشت 200 ساله) مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

دوره بازگشت؛ بارش فرین؛ مدل CMIP6؛ سناریو

مراجع