تحلیل ارتباط بین تغییرات کاربری‌اراضی و سنجه‌های سیمای سرزمین (مطالعه موردی: حوزه آبخیز باراندوزچای، زیر حوضه آبخیز دریاچه ارومیه)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 اردیبهشت 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.86229.1452

نویسندگان

محمد کوهانی؛ جواد بهمنش^*

دانشگاه ارومیه

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ارتباط بین تغییرات کاربری اراضی در دوره‌های زمانی مختلف با استفاده از سنجه‌های سیمای سرزمین در حوضه آبریز بارانذوزچای در آذربایجان غربی است. بدین‌منظور، تصاویر ماهواره‌ای سنتینل-۲ (Sentinel2) مربوط به سال‌های 1395 و 1401 از سایت کپورنیک اتحادیه اروپا دریافت گردید. سپس روش‌های پیش‌پردازش در محیط نرم افزارهای مختلف اعمال و تصاویر مربوطه به محیط نرم‌افزار eCognition ارسال شد. برای سنجه‌های سیمای سرزمین از نرم‌افزار Fragstats 8.2 در دو سطح سیما (22 سنجه) و کلاس (13 سنجه) کمّی‌سازی و محاسبه شدند. در سطح کلاس پهنه‌آبی، نتایج نشان می‌دهند که در هر دو سال، بیشترین مقدار سنجه تکه‌شدگی (SPLIT) و کمترین مقدار سنجه یکپارچگی (COHESION) به دست آمده است. کلاس مرتع دارای بیش‌ترین مقدار در شاخص (SHAPE-MN) و (LSI) داشته است که این نشان‌دهنده بی‌نظمی در لکه‌های مرتع است. شاخص‌های (ENN_MN)، (CONTAG) و (COHESION) که به ترتیب نشان‌دهنده‌ی میانگین فاصله نزدیک‌ترین همسایه اقلیدسی، شاخص سرایت و شاخص پیوستگی لکه روند کاهشی را از سال 1395 نسبت به سال 1401 تجربه کرده است. شاخص‌های شاخص شکل لکه (LSI)، تعداد لکه (NP) بی‌نظمی را نشان می‌دهد که روند افزایشی داشته است و نشان‌دهنده‌ی افزایش بی‌نظمی در منطقه مورد مطالعه است. نتایج حاصل از سطح سیما نشان داد که پراکنش لکه‌ها در حوضه آبریز باراندوزچای یکنواخت است و افزایش تعداد لکه‌ها، افزایش حاشیه و کوچک شدن لکه‌ها باعث تکه‌شدگی و در نتیجه ایجاد لکه‌های جدا از هم در حوضه آبریز باراندوزچای می‌شود. این نتایج می‌تواند در مدیریت کاربری اراضی و حفاظت منطقه مورد مطالعه برای نسل‌های آتی مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

تخریب بوم‌سازگان؛ روندتغییرات؛ تصاویر ماهواره‌ای سنتینل2؛ طبقه‌بندی شیءگرا؛ قطعه‌بندی

مراجع