عوامل مهم و تأثیرگذار در کانه زایی و تغییرات عیاری کانسارهای مس مانتو با نگاهی ویژه به مجموعه معادن مس نسیم، مس سرخ و مس زرمهر

زمین شناسی اقتصادی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 41، 1403، صفحه 35-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2024.87223.1105

نویسندگان

علی شیخی¹؛ محمدحسن کریم پور^{* 2}؛ علی اصغر سپاهی گرو³؛ بهنام رحیمی²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استاد، گروه زمین شناسی و گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

مجموعه معادن مس نوع مانتو کمربند مس­ دار بردسکن- درونه بر اساس تقسیم ­بندی رسوبی ساختاری در بخش شمال­ شرقی گستره پهنه ایران ­مرکزی و در نزدیکی مرز جنوبی آن با بلوک ساختاری یزد و زیرزون سبزوار واقع‌شده است و از این روی تحت‌تأثیر ساختارهای مهم منطقه­ ای از جمله سامانه گسلی درونه و تکنار قرار‌گرفته است. غالب واحدهای این کمربند سنگ ­های آتشفشانی ترشیاری هستند که با برخی واحدهای رسوبی همراه شده‌اند. همچنین برخی واحدهای نفوذی و نیمه­ عمیق نیز گاهی در قالب ساختار دایک و استوک قابل مشاهده هستند. میزبان اصلی کانی ­سازی در کانسارهای نوع مانتوی این منطقه کنگلومراست که از نظر اندازه، جنس قطعه‌ها و سیمان متفاوت هستند. مهم‌ترین کانی سولفیدی کالکوسیت و مهم‌ترین کربنات ­های مس مالاکیت و آزوریت است. دگرسانی غالب در منطقه مشاهده نمی­ شود و دگرسانی کلریت به صورت جزئی و دگرسانی ­های اکسید آهن، زئولیتی، کلسیتی و سیلیسی به صورت محلی مشاهده می ­شود. محلول کانه ­دار احیایی و فقیر از آهن و سیلیس است.

کلیدواژه‌ها

کالکوسیت؛ مالاکیت؛ آزوریت؛ بردسکن- درونه؛ زیر‌زون سبزوار

مراجع

Abolipour, M., Rastad, E. and Rashidnejadomran, N., 2015. Manto-type copper mineralization in pyrobitumen-bearing porphyritic andesite, Koshkouieh district of Rafsanjan, Dehaj-Sardoiye subzone. Scientific Quaterly Journal of Geosciences, 24(95): 123–144. https://doi.org/10.22071/gsj.2015.42418

Alizadeh, V., Momenzadeh, M. and Emami, M.‌H., 2012. Petrography, Geochemistry, Mineralogy, Fluid Inclusions and Mineralization Study of Vorezg- Qayen Copper Deposit. Scientific Quarterly Journal of Geosciences, 22(86): 47–58. https://doi.org/10.22071/gsj.2012.54056 

Boveiri Konari, M., Rstad, E., Kojima, S. and Rashidnejad Omran, N., 2013. Volcanic redbedtype copper mineralization in the Lower Cretaceous volcano-sedimentary sequence of the Keshtmahaki deposit, southern Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. Neues Jahrbuch für Mineralogie Abhandlungen, 190(2): 107–121. Retrieved April 18, 2023 https://www.researchgate.net/publication/264972581

Eftekharnejad, J., Aghanabati, A. and Hamzehpour, B., 1976. 1:250000 Kashmar geological map. Geological Survey and Mining Exploration of Iran.

Ghelichkhani, M. and Malakzadeh Shafaroudi, A., 2018. Geology, alteration, mineralization, geochemistry of Zangalou copper mine area. 10th National Symposium of Economic Geology of Iran, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

Ghelichkhani, M., Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M.H. and Hommam, M., 2021. Petrography, geochemistry and tectonic setting of NW Bardaskan volcanic rocks: a case study of Zangalou mine, Petrological Journal, 12(2): 1–22. https://doi.org/10.22108/ijp.2021.125200.1204

Jabbari, E., Malekzadeh Shafaroudi, A. and Karimpour, M.H., 2017. Kalabri stratabound (manto-type) copper deposit in Eocene volcanicsedimentary complex of NW Bardeskan, NE Iran. Advanced Applied Geology, 7(1): 1–19. (in Persian) https://doi.org/10.22055/AAG.2017.13066

Mahvashi, M. and Malekzadeh Shafaroudi, A., 2016. Cheshmegaz (Nasim) copper deposit, NW Bardeskan, mineralogy, alteration, geochemistry and model determining. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 24(3): 41– 434. (in Persian). http://ijcm.ir/article-1-76-fa.html

Maghfouri, S., Hosseinzadeh, M.R., Moayyed, M., Movahednia, M. and Choulet, F., 2017. Geology, mineralization and sulfur isotopes geochemistry of the Mari Cu (Ag) Manto-type deposit, northern Zanjan, Iran. Ore Geology Reviews, 81(1): 10– 22. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2016.10.025

Maghfouri, S. and Movahednia, M., 2015. Investigation of geology and mineralization of Abbas Abad copper deposit and camper with Mantotype deposit. 18th Symposium on Iranian Geosciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. (in Persian) Retrieved April 19, 2023 https://civilica.com/doc/391458/download

Qaemi F. and Mousavi Harami R., 2006, map 1:100000, Iran Geological and Mineral Exploration Organization.

Soltani, A. and Fardost, F., 2016. Mineralogy, geochemistry and genesis of Abri copper deposit, Dari and Cheshme Marzieh, northwest of Doruneh. M.Sc. Thesis, Shahrood University of Technolog, Shahrood, Iran, 212 pp.

Shahrabi, M. Hosseini, M. and Shabani, K., 2006, geological map 1:100000 Bardasken, Geological and Mineral Exploration Organization of Iran.

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371