پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی در واحدهای سازند سخت و کارستی استان آذربایجان غربی

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1403   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2024.87603.1402

نویسندگان

عبدالرضا واعظی هیر^* ؛ مرضیه خلخالی؛ مهری تبرمایه

دانشگاه تبریز

چکیده

سفره‌های کارستی منابع بسیار با ارزشی هستند که دستیابی به آن ها در مدیریت منابع آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. استان آذربایجان غربی با مساحت 43660 کیلومتر مربع، بر اساس تقسیم بندی واحدهای زمین شناسی و ساختمانی ایران در زون البرز غربی و آذربایجان قرار گرفته است که حدود 78 درصد از سطح این استان را سازند‌‌های کارستی و سازندهای سخت پوشش می‌دهد. وجود چنین سازندهایی باعث به وجود آمدن چشمه‌های متعدد در این استان شده است که در مجموع 71 درصد از چشمه های موجود در این استان را شکل می دهند. این مطالعه به منظور پتانسیل‌یابی منابع آبی موجود در سازندهای سخت و کارستی این استان انجام گردید. بدین منظور 9 پارامتر لیتولوژی، تراکم شکستگی، آبراهه‌، پوشش گیاهی، شیب، جهت شیب، ارتفاع با فاکتور بارش، ارتفاع با فاکتور سطح گستردگی بارش و شاخص رطوبت به عنوان عوامل تاثیر گذار در نفوذ آب و تشکیل آبخوان در نظر گرفته شد و با بکارگیری روش‌های منطق فازی، SUMو Weighted Overlay نقشه هایی که نمایانگر نسبی پتانسیل منابع آبی بودند تهیه، صحت سنجی و سپس مقایسه گردید. نتایج حاصل نشان داد که مناطق مشخص شده با پتانسیل بالا به ترتیب در روش SUM و Weighted Overlay 08/33 و 09/33 درصد از کل چشمه ها را پوشش می دهد. بنابرین بر اساس درصد تطابق موقعیت قرارگیری چشمه‌ها که شاخصی برای گسترش کارست هستند می‌توان نتیجه گرفت که روش SUMدر پتانسیل یابی آبخوان های کارستی این استان قابلیت بهتری را دارد. بر اساس این روش 25 درصد از استان دارای پتانسیل خیلی زیاد و زیاد برای تشکیل آبخوان‌های کارستی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

آبخوان سازند سخت و کارستی؛ پتانسیل‌یابی منابع آبی؛ منطق فازی؛ Weighted Overlay؛ SUM

مراجع