ایران و راهبرد همسایگی فعال؛ الگووارگیِ فرکتالی در سیاست خارجی منطقه‌گرا

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 8، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24، خرداد 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2024.81607.1372

نویسندگان

وحید سینایی^{* 1}؛ فاطمه محروق²؛ احسان مزدخواه³

¹دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران. نویسنده مسئول

²استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

³دانشجوی دکتری علوم سیاسی(گرایش مسائل ایران) ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

با پیچیدگی در روابط بین ­الملل و نظم­های منطقه ­ای توجه به دیپلماسی فعال و سیاست همسایگی مجموعه­ ساز به منظور قدرت­ سازی و تامین منافع ملی از جمله ضروریات راهبردی کشور­ها است. در این چارچوب ایران کشوری پرهمسایه است که هر یک از همسایگان آن دارای ویژگی­های ژئوپلیتیکی، منزلت­های استراتژیک و ژئواکونومیک و همچنین معضله­ های امنیتی هستند. باتوجه به این مسئله در پیش­ گرفتن سیاست­ خارجی چند­گانه ­گرا در قالب سیاست همسایگی فرکتال و منطق شبکه­ ای متداخل از الزامات ایران در عرصه­ ی سیاست­خارجی می­ باشد. هدف بنیادین این نوشتار تببین وضعیت سیاست همسایگی ایران پساانقلاب در خوانشی نوین است. بدین منظور پرسش محوری این مقاله بدین صورت است که سیاست خارجی همسایگی فعال ایران به عنوان کشوری چندهمسایه، در بستر ساختار سیستمی بین ­الملل چگونه قابل تبیین است؟ فرضیه مقاله بیان می ­دارد که بهره ­گیری از دیپلماسی راهبردی و هوشمندانه در سیاست خارجی ایران، هم ­افزایی هوشمند و توجه به رویه­ های نهادی، منجر به ساخت یابی سیاست همسایگی فعال و مجموعه­ ساز می ­شود.

کلیدواژه‌ها

سیاست خارجی فرکتال منطقه‌ای؛ منطقه‌گرایی متداخل شبکه‌ای؛ ایران؛ سیاست همسایگی

مراجع