ماهیت شناسی مقاومت در برابر اقدامات دیوان کیفری بین المللی؛ مصادیق و نمونه ها

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل

مقاله 10، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 24، خرداد 1403   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/irlip.2024.79638.1334

نویسندگان

سیدمهدی سیدزاده¹؛ محمد مهدی صادقی^{* 2}

¹استادیار گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران، نویسندۀ مسئول

چکیده

تصمیمات اتخاذی از سوی دیوان کیفری بین‌المللی در مراحل مختلف دادرسی ممکن است با مقاومت متهمانی که عمدتاً مقامات سیاسی، نظامی یا امنیتی هستند یا دولت‌های متبوع ایشان روبه‌رو شود. مقاومت‌ها ماهیتاً به دو نوع شدید(Backlash) و خفیف(Pushback) تقسیم‌پذیرند. نوع نخست از مقاومت‌ها می‌تواند موجب انحلال دیوان یا بی‌اعتباری تصمیمات این نهاد شود. در برابر، مقاومت‌های خفیف، نه تنها در پی برچیدن دیوان نیستند، بلکه موجب کاهش یا رفع نقایص احتمالیِ روندِ دادرسی‌های دیوان می‌شوند. با این وجود، مصادیقِ این مقاومت‌ها در عمل ممکن است با یکدیگر همپوشانی داشته باشند. پایان دادن به عضویت در دیوان یا عدم همکاریِ برخی دوَل آفریقایی با این نهاد، تا زمانی که موجب انحلال دیوان یا اختلال جدی در کارِ آن نشود، مقاومتی خفیف محسوب می‌شود. تأسیس دادگاه‌های جدید و موازی‌کاریِ قضایی مانند دیوان کیفری آفریقایی برای محاکمه حیسن هابره، تحریم مقامات دیوان نظیر لغو روادید دادستان دیوان در پرونده‌ی جنایات آمریکا در افغانستان از سوی دولت آمریکا، عدم پذیرش صلاحیت دیوان که از سوی دولت لیبی در پرونده‌ی سیف الاسلام قذافی صورت پذیرفت و در نهایت، مانع‌تراشی در راه تحقق اهداف دیوان که سیاست اتخاذی دولت‌های مختلف آمریکا به مثابه دولت غیرعضو دیوان بوده است، همگی بر اساس دامنه‌ی اثرگذاری‌شان بر جریان آیین دادرسیِ دیوان و استمرار فعالیت این نهاد یا عدم آن می‌توانند منجر به تحقق هر یک از مقاومت‌های شدید یا خفیف شوند.

کلیدواژه‌ها

دیوان کیفری بین‌ المللی؛ مقاومت شدید؛ مقاومت خفیف؛ اعتبارزدایی از دیوان

مراجع