اولویت بندی بازارهای هدف زعفران ایران بر اساس شاخص‌های رقابت بازاری

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 خرداد 1403

نوع مقاله: مقالات پژوهشی به زبان انگلیسی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2024.87254.1258

نویسندگان

مرتضی مجیدیان؛ آرش دوراندیش^*

دانشگاه تهران

چکیده

صادرات محصولات کشاورزی یکی از راهبردهای توسعه صادرات و رشد پایدار اقتصادی در کشورهای در حال توسعه به شمار می‌آید. زعفران به عنوان یک محصول صادراتی دارای اهمیت چشمگیری است. از آنجا که ایران در صادرات زعفران در بین چهار کشور برتر جهان قرار دارد، هدف این مطالعه مقایسه ساختار بازار جهانی این محصول به عنوان حلقه از زنجیره عرضه زعفران و محاسبه مزیت نسبی و شاخص پایداری صادرات آن در جهان و کشورهای هدف صادراتی ایران می‌باشد همچنین به‌منظور اولویت‌بندی بازارهای هدف زعفران ایران از روش تحلیل تاپسیس استفاده شد. براساس نتایج، مقایسه ساختار بازار جهانی محصول در دوره 2003-2022 با وجود سهم بالای کشورهای ایران، اسپانیا، انگلیس و نیجریه در بیشتر سال‌ها ساختار بازار به شکل انحصار چند جانبه باز، انحصار چند جانبه بسته و بنگاه مسلط بوده است که بیانگر سهم بالای بیشتر رقبا و رقابت زیاد بین آنها است. اما با توجه به سهم زیاد و ثبات رهبری بازار، امکان گرفتن سهم کشورهای بزرگ برای رقبای کوچک، اندک است. ایران با متوسط سهم 6/13 درصدی در بازار زعفران، مانند امارات، اسپانیا، چین و عمان که در آنها از قدرت رقابت پذیری بیشتری برخوردار است، برای نفوذ، توسعه بازار و برندسازی در اولویت قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که کشورهای چین، امارات، اسپانیا، هند و آمریکا به ترتیب بهترین بازار هدف برای زعفران ایران محسوب می‌شوند و ایران دارای پایداری صادرات نیز است. بررسی شاخص پایداری واردات محصول زعفران نشان می‌دهد چهار کشور افغانستان، امارات، اسپانیا و عربستان در تجارت محصول زعفران از پایداری بالایی برخوردار هستند. لذا پیشنهاد می‌شود با تمرکز بر کشورهای اولویت‌دار مانند چین، امارات، اسپانیا، هند، آمریکا و آلمان و با بررسی شرایط موجود (شاخص پایداری صادرات، شاخص‌های پایداری واردات و شاخص‌های رقابت بازاری) در بازارهای هدف در آنها نفوذ کرد. با توجه به مزیت نسبی بالای کشور در تولید زعفران و نفوذ در بازارهای هدف لازم است به بحث برندسازی زعفران ایران و توسعه بازارهای صادراتی توجه ویژه‌ای شود. همچنین لازم است جهت حفظ مزیت نسبی و کاهش هزینه‌های تولید این محصول، سرمایه گذاری لازم در تکمیل زنجیره عرضه و بازاریابی این محصول توسط بخش خصوصی و با حمایت دولت صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

بازار‌های هدف صادرات؛ تاپسیس؛ زعفران؛ ساختار بازار؛ شاخص پایداری صادرات

مراجع