برآورد نرخ فرونشست دشت ایوانکی و تحلیل نقش فعالیت های انسانی در وقوع آن

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1403

نوع مقاله: ویژه نامه (چالش جهانی فرونشست زمین: مدیریت بحران یا بحران مدیریت)

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2024.87559.1477

نویسندگان

امیرعلی عباس زاده^{* 1}؛ امیر صفاری²؛ علی احمدآبادی²

¹دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی تهران

²دانشگاه خوارزمی

چکیده

دشت ایوانکی تحت تاثیر وضعیت اقلیمی و توپوگرافی، پتانسیل بالایی از نظر وقوع مخاطره فرونشست است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی وضعیت فرونشست دشت ایوانکی و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن است. در این تحقیق از تصاویر راداری سنتینل 1، تصاویر ماهواره لندست و اطلاعات مربوط به چاه‌های پیزومتری منطقه به‌عنوان مهم‌ترین داده‌های تحقیق استفاده شده است. مهم‌ترین ابزارهای پژوهش، GMT‌، ArcGIS‌، ENVI و SPSS بوده است. با توجه به موضوع و اهداف مورد نظر، در این پژوهش ابتدا به ارزیابی وضعیت فرونشست منطقه در طی سال‌های 2016 تا 2022 و سپس به ارزیابی تاثیر افت منابع آب زیرزمینی و تغییرات کاربری اراضی در فرونشست رخ داده پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصله، محدوده مطالعاتی در طی دوره زمانی 6 ساله بین 28 تا 533 میلی‌متر فرونشست داشته که رقم قابل توجهی است. آنالیز مکانی فرونشست رخ داده بیانگر این است که بیش‌ترین میزان فرونشست مربوط به مناطق جنوبی دشت ایوانکی بوده است که این مناطق نیز سالانه با افت سطح آب زیرزمینی حدود 2 متر مواجه شده است، بر این اساس، یکی از دلایل فرونشست رخ داده، افت منابع آب زیرزمینی بوده است. همچنین بر اساس نتایج حاصله، کاربری نواحی انسان‌ساخت و اراضی کشاورزی در طی سال‌های 1992 تا 2022 به ترتیب با 9/6 و 2/7 کیلومترمربع افزایش یافته مواجه شده‌اند و با توجه به اینکه بیش‌ترین میزان فرونشست در محدوده این کاربری‌ها بوده است، بنابراین توسعه اراضی کشاورزی و نواحی انسان‌ساخت، عامل اصلی وقوع فرونشست رخ داده بوده است.

کلیدواژه‌ها

فرونشست؛ افت منابع آب زیرزمینی؛ تغییرات کاربری اراضی؛ دشت ایوانکی

مراجع