واکاوی تأثیر گسترش تروریسم در بحران‌های عراق و سوریه بر صلح و امنیت جهانی

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 10، دوره 22، شماره 1 - شماره پیاپی 46، فروردین 1403، صفحه 285-314   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2024.86877.1398

نویسندگان

هادی شرفی¹؛ فریدون اکبرزاده^{* 2}؛ حسین کریمی فرد³؛ شیوا جلال پور²

¹گروه روابط بین الملل، واحد بین المللی خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران

²گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

³گروه علوم سیاسی، واحد اهواز ، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

منطقۀ خاورمیانه مهم‌ترین منطقۀ بحران‌خیز در دنیا است. وجود بحران‌ها و منازعه‌های متعدد در این منطقه از سال 2003 بعد از حملات ایالات متحدۀ آمریکا به عراق آغاز شد و پس از آن نیز با آغاز جنبش‌های اعتراضی در جهان عرب ازجمله بحران سوریه به اوج خود رسید. در این میان، یکی از مهم‌ترین بحران‌هایی که این منطقه در دو دهۀ گذشته با آن مواجه است، تشکیل گروه‌های تروریستی است. این گروه‌ها با انجام حملات تروریستی و ایجاد بی‌ثباتی، امنیت کشورهای مختلف در سطح جهان را به خطر انداخته‌اند. پرسش اصلی این پژوهش این است که مهم‌ترین تأثیرهای گسترش گروه‌های تروریستی بر صلح و امنیت جهانی چیست؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ایجاد و گسترش گروه‌های تروریستی مانند القاعده، دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، جبهه النصره و ... از یک طرف منجر به سوق یافتن سیاست دفاعی کشورهای خاورمیانه به‌سوی افزایش خریدهای تسلیحاتی شده و رقابت قطب‌های قدرت در این منطقه را افزایش داده است؛ از سوی دیگر، منجر به جذب اعضای جدید از سایر مناطق مانند اروپا و آسیای مرکزی شده و درنهایت به‌دلیل بازگشت اعضای خارجی این گروه‌ها به کشورهای موطن خود منجر به افزایش حملات تروریستی در دیگر کشورهای خاورمیانه و برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلیس و آلمان شده است. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای این موضوع را مطالعه کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

بحران‌های عراق و سوریه؛ خاورمیانه؛ صلح و امنیت جهانی؛ گروه‌های تروریستی

مراجع

1. اختیاری امیری، ر.،رفیع، ح.، و عارفی، ع. (1397). مهاجران خاورمیانه‌ای و امنیت اروپا. فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، 11(42)، 73-101.
2. امیری‌مقدم، ا.، زارعی، س.، عقیلی، س.، و رفیعی، م. (1400). بررسی و تحلیل ظهور داعش در عراق و سقوط موصل از منظر غافل‌گیری نظامی امنیتی. فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، 19(86)، 53-78.
3. ایزدی، پ. (1393). جهادیون افراطی و امنیت اروپا. فصلنامه روابط خارجی، 6(4)، 157-185.
4. برزگر، ک.، قوام، ع.، ذاکریان، م.، و موسوی، س. (1397). تحولات اخیر جهان عرب، موازنه قوا و گروه‌بندی‌های منطقه‌ای جدید در خاورمیانه. فصلنامه ژئوپلیتیک، 14(3)، 128-142.
5. دوئرتی، ج.، و فالتزگراف، ر. (1390). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل (ع. ر. طیب، و و. بزرگی، مترجمان). تهران: نشر قومس.
6. دهقانی فیروزآبادی، ج. (1396). اصول و مبانی روابط بین‌الملل 1، تهران: نشر سمت.
7. رضایی، ر.، و موسوی، ص. (1396). ظهور داعش و تاثیر آن بر معادلات منطقه‌ای: مطالعه موردی چالش‌ها و فرصت‌های به وجود آمده برای ایران. دوفصلنامه جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، 5(11)، 149-174.
8. سیمبر، ر.، و مرادی کلارده، س. (1394). تحلیل عوامل درونی گسترش جریان‌های افراطی در خاورمیانه: مطالعه موردی عراق. فصلنامه سیاست خارجی، 29(2)، 53-80.
9. شریعتی، ش.، وکیلی، ب. و قربانی شیخ‌نشین، ا. (1399). نشانگان پیدایش موج پنجم تروریسم بین‌المللی در غرب آسیا. فصلنامه امنیت ملی، 10(38)، 7-34.  
10. عبدالله‌خانی، ع. (1389). نظریه‌های امنیت. تهران: نشر ابرار معاصر تهران.
11. علیزاده، م.، و رحمانی، ا. (1397). ظرفیت‌های جامعه بین‌المللی برای رویارویی با گروه تروریستی داعش (چالش‌ها و امیدها). فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 48(4)، 763-747.
12. فروزان، ی.، و عالیشاهی، ع. (1398). جریان‌شناسی بی‌ثباتی‌ سیاسی در عراق بر اساس نظریه دیوید ایستون: از پساصدام تا پساداعش. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 10(3)، 94-113.
13. قاسمی، ف.، و پورجم، ب. (1394). مسابقه تسلیحاتی، ثبات راهبردی و نظم منطقه‌ای خاورمیانه. فصلنامه سیاست دفاعی، 26(9)، 79-108.
14. قاسمیان، ر.، سیمبر، ر.، و جانسیز، ا. (1397). بحران سوریه و جنگ سرد جدید. فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 8(1)، 159-195.
15. قیصری، ن. (1393). مکاتب امنیتی؛ نقدهای موجود و ضرورت طرح نگرشی نوین. فصلنامه آفاق امنیت، 7(22)، 27-55.
16. کریمی، غ. (1389). ارزش‌ها و تهدیدات در گذار از امنیت بین‌المللی به امنیت جهانی. فصلنامه سیاست مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 40(4)، 197-215.
17. مبینی، ز.، و طالعی، ر. (1400). کودکان داعش و امنیت بین‌الملل. فصلنامه امنیت ملی، 11(39)، 466-431.
18. محمودی، ه. (1395). داعش و مسئله تشکیل دولت مطابق با نظم وستفالیایی. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 19(75)، 175-200.
19. مشیرزاده، ح. (1386). چرخش در سیاست خارجی ایالات متحده و حمله به عراق: زمینه‌های گفتمانی داخلی. فصلنامه سیاست مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 37(2)، 190-153.
20. نجات، ع. (1394). کالبدشکافی داعش ماهیت، ساختار تشکیلاتی و راهبردها و پیامدها. تهران: نشر ابرار معاصر تهران.
21. نجات، ع. (1396). بحران سوریه و بازیگران منطقه‌ای. تهران: نشر ابرار معاصر تهران.
22. ونت، ا. (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین­الملل (ح. مشیرزاده، مترجم). تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی.

 

23. Al-Hajj, T. (2022). The insurgency of ISIS in Syria. Retrieved from https://carnegieendowment.org/sada/86643
24. Ben-Edet, E. (2022). Terrorism: A case study of the global security threat of Boko Haram and The ISIS Alliance in Nigeria. Texas Southern: Texas Southern University.
25. Benmelech, E., & Klor, E. F. (2016). What Explains the Flow of Foreign Fighters to ISIS? Retireved from https://www.nber.org/papers/w22190
26. Botobekov, U. (2023). How ISIS and al-Qaeda Exploit the Earthquake in Turkey to Mobilize Support, Border security Expo, May 10 – 11. Retrieved from https://www.hstoday.us/featured/how-isis-and-al-qaeda-exploit-the-earthquake-in-turkey-to-mobilize-support
27. Centre for International Security and Cooperation. (2021). Hayat tahrir al – sham. Retrieved from https://cisac.fsi.stanford.edu/mappingmilitants/profiles/hayat-tahrir-al-sham
28. Cohen, A. (2013). Russian missiles to Syria endanger U.S. foreign policy goals. Retrieved from https://www.heritage.org/middle-east/report/russian-missiles-syria-endanger-us-foreign-policy-goals
29. Cordesman, A. (2020). The real world capabilities of ISIS: The threat continues. Centre for Strategic & International Studies.
30. Counter Extremism Project. (2022). Iraq: Extremism and Terrorism. Retrieved from https://www.counterextremism.com/countries/iraq-extremism-and-terrorism
31. Crisis Group. (2019). ISIS attacks turkey and corresponding court cases. Retrieved from https://www.crisisgroup.org/timeline-isis-attacks-turkey-and-corresponding-court-cases
32. European Council of the European Union. (2022). Terrorism in the EU: Facts and figures. Retrieved from https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/terrorism-eu-facts-figures/
33. Fusco, P., & Debinski, G. (2019). Graphic truth: Where are ISIS' foreign fighters from? Retrieved from https://www.gzeromedia.com/graphic-truth-where-are-isis-foreign-fighters-from
34. Iraq Body Count. (2012). Iraqi death from violence 2003-2011. Retrieved from https://www.iraqbodycount.org/analysis/numbers/2011/
35. Katzman, K. (2019). Iraq and Al-q Congressional Research Service. Retrieved from www.crs.gov
36. Legro, J. W., & Moravcsik, A. (1999). Is anybody still a realist? International Security, 24(2), 5-55.
37. National Bureau of Economic Research. (2016). Where Are ISIS's foreign fighters coming from? Retrieved from https://www.nber.org/digest/jun16/where-are-isiss-foreign-fighters-coming
38. O’Donnell, L. (2022). Terrorism is making a comeback, and Africa is the hot spot.Retrieved from https://foreignpolicy.com/2022/05/06/terrorism-africa-hotspot-isis-boko-haram/
39. Ozgercin, K. (2004). Collective security and the United Nations, the work of the high – level panel on threats, challenges and change, fredrich Ebert Stiftung. Retrieved from https://library.fes.de/pdf-files/iez/global/50102.pdf
40. Phillips, D. (2014). ISIS–Turkey. Retireved from https://www.huffpost.com/entry/research-paper-isis-turke_b_6128950
41. (2018). Trends in international arms transfers 2017. Retrieved from https://reliefweb.int/report/world/trends-international-arms-transfers-2017
42. Speckhard, A., & Ellenberg, M. D. (2020). ISIS in their own words: recruitment history, motivations for joining, travel, experiences in ISIS, and disillusionment over time – Analysis of 220 in-depth interviews of ISIS returnees, defectors and prisoners. Journal of Strategic Security, 13(1), 82–127
43. (2021). Number of terrorist attacks in African countries between 2007 and 2019. Retrieved from https://www.statista.com/statistics/1197878/number-of-attacks-from-terrorism-in-africa-by-country/
44. (2024). Number of fatalities due to terrorist attacks in the European Union from 2010 to 2021. Retrieved from https://www.statista.com/statistics/1178596/number-of-fatalities-from-terrorism-eu/
45. Szparaga, A. (2014). The effect of the Syrian crisis on Jordanian internal security. Independent Study Project (ISP) Collection.
    Retrieved from https://digitalcollections.sit.edu/isp_collection/1929